The measure is available in the following languages:
Legge dei 17 maggio 1989, n. 154 con le successive modificazioni
RAPPORTO DELLO STATO CON LA CHIESA CATTOLICA
Il Parlamento della Repubblica Polacca:
- in adempimento dell'obbligo stabilito dalla costituzione della Repubblica,
- in conformità con i principi accolti nella Carta delle Nazioni Unite, nella Dichiarazione universale dei diritti dell'uomo, nel Patto internazionale sui diritti civili e politici, nell'Atto Finale della Conferenza sulla Sicurezza e la Cooperazione in Europa e nella Dichiarazione sull'eliminazione di tutte le forme di intolleranza e di discriminazione fondate sulla religione o la convinzione,
- avendo per fine il bene della persona umana e la necessità di collaborazione di tutti i cittadini per lo sviluppo del Paese, per la sicurezza della nazione e dello Stato, stabilisce quanto segue:
PARTE PRIMA
LA CHIESA CATTOLICA E LA REPUBBLICA POLACCA
Capitolo 1
Disposizioni generali
a. 1. La Chiesa cattolica, in seguito nominata "Chiesa", opera nella Repubblica Polacca in tutti ì suoi riti.
a.2. La Chiesa si governa al suo interno con il proprio diritto, esercita liberamente la propria autorità ecclesiastica e la propria giurisdizione e si autogoverna.
a.3.1. La presente legge fissa principi del rapporto dello Stato con la Chiesa, compresa la sua situazione giuridica e patrimoniale.
2. Nelle questioni riguardanti la Chiesa, non regolate dalla presente legge, si applicano le disposizioni generali vigenti, in quanto non contrastino con le conseguenze dei principi di cui al par. 1.
a.4.1. La Commissione congiunta dei rappresentanti del Governo della Repubblica Polacca e della Conferenza episcopale polacca, composta dai loro rappresentanti autorizzati, in numero corrispondente su base paritetica, di seguito chiamata "Commissione congiunta", esamina i problemi legati allo sviluppo dei rapporti fra lo Stato e la Chiesa come pura le questioni di interpretazione della presente legge e della sua applicazione
2. La disposizione di cui al par. 1 non pregiudica la competenza degli organi dello Stato e degli organi della Chiesa, come pure la competenza della S. Sede.
Capitolo 2
Le persone giuridiche della Chiesa e i loro organi
a.5.1. All'interno della struttura organizzativa della Chiesa rientrano le persone giuridiche di cui agli a.6-10.
2. Ogniqualvolta che nella legge si parla dell'autorità ecclesiastica si intende con ciò l'organo della competente persona giuridica ecclesiastica.
a.6.1. La Conferenza episcopale polacca è la persona giuridica a livello generale nazionale.
2. Sono organi della Conferenza episcopale polacca:
la Presidenza della Conferenza episcopale polacca
il Consiglio centrale della Conferenza episcopale polacca
il Segretario della Conferenza episcopale polacca
3. Nelle questioni patrimoniali la conferenza episcopale è rappresentata dalla sua presidenza. Per la presentazione di istanze può essere autorizzato ciascuno dei suoi membri.
a. 7. 1. Sono persone giuridiche le seguenti istituzioni territoriali della Chiesa:
le sedi metropolitane,
le archidiocesi,
le diocesi,
le amministrazioni apostoliche,
le parrocchie.
2. Sono ugualmente persone giuridiche:
le chiese rettorali (rettorati),
la Caritas polacca,
3) la Caritas diocesana,
4) la Pontificia Opera missionaria.
3. Sono organi delle persone giuridiche di cui ai par. 1 e 2:
1) per la sede metropolitana di Gnezno, il metropolita di Gniezno primate di Polonia, per le
altre sedi metropolitane, il metropolita,
2) per l'archidiocesi, l'arcivescovo archidiocesano o l'amministratore della archidiocesi,
3) per la diocesi, il vescovo diocesano o l'amministratore diocesano,
4) per l'amministrazione apostolica, amministratore apostolico,
5) per la parrocchia, il parroco o l'amministratore parrocchiale,
6) per la chiesa rettorale, il rettore,
7) per la Caritas polacca, il direttore,
8) per la Caritas diocesana, il direttore,
9) per la Pontificia Opera missionaria, il direttore nazionale.
4. Ogni qualvolta che nella legge si usa il termine "vescovo diocesano", si intende con ciò l'organo delle persone giuridiche di cui al par. 3, p. 2-4.
a.8.1. Sono persone giuridiche le seguenti istituzioni personali della Chiesa:
l'Ordinariato militare,
i capitoli,
le parrocchie personali,
4) la Conferenza dei Superiori maggiori degli ordini religiosi maschili,
5) la Conferenza delle Superiori maggiori degli ordini religiosi femminili
6) gli istituti di vita apostolica; questi istituti e associazioni in seguito sono chiamati "religiosi",
7) le province degli ordini religiosi,
8) le abbazie, i conventi esenti e le case religiose,
9) i seminari ecclesiastici diocesani maggiori e minori,
10) i seminari ecclesiastici religiosi maggiori e minori, qualora, ai sensi delle regole di un dato ordine, abbiano un carattere autonomo.
2. Organi delle persone giuridiche di cui al par. 1 sono:
per l'Ordinariato militare, l'ordinario militare,
per i capitoli, il preposto o il decano,
3) per le parrocchie personali, il parroco o l'amministratore parrochiale
4) per le Conferenze dei superiori maggiori degli ordini religiosi, il presidente (la
presidente) della consulta dei superiori maggiori degli ordini religiosi,
5)per gli ordini religiosi, il superiore (la superiora) dell'ordine religioso,
6) per le province religiose, il superiore (la superiora) provinciale,
7) per le abbazie, l'abate (il superiore),
8) per i conventi esenti e per le case religiose, il superiore (la superiora),
9) per il seminario ecclesiastico maggiore, il rettore,
10) per il seminario ecclesiastico minore, il direttore
3. Gli organi delle persone giuridiche degli ordini religiosi possono usare altre denominazioni, in conformità alla tradizione di una data persona giuridica.
a.9.1. Sono persone giuridiche:
1) l'università cattolica dì Lublino,
2) pontificia accademia teologica di Cracovia,
3) la pontificia facoltà teologica di Poznan,
4) la pontificia facoltà teologica di Wroclaw
5) la pontificia facoltà teologica di Varsavia e le sue due sezioni:S. Giovanni Battista e
S. Andrea Bobola ("Bobolanum~'),
6) la facoltà filosofica della Compagnia di Gesù di Cracovia,
7) altri istituti scientifici e didattico- scientifici eretti canonicamente
2. Lo stato giuridico dell'Accademia di teologia cattolica di Varsavia è stabilito dalla legge sulle scuole superiori. Lo statuto di questa Accademia è approvato dal Ministro dell'educazione nazionale e dalla competente autorità ecclesiastica.
a. 10. Altre istituzioni della Chiesa possono ottenere la personalità giuridica con ordinanza del Ministro-Direttore dell'Ufficio per gli affari culto.
a. 11. Una persona giuridica ecclesiastica non risponde per le obbligazioni di un'altra persona giuridica ecclesiastica.
a. 12. Le case editrici ecclesiastiche,le strutture di produzione, di servizio e di commercio, le istituzioni caritativo-assistenziali, le scuole e le altre strutture di istruzione e di educazione, che non possiedono la personalità giuridica, operano nell'ambito delle persone giuridiche ecclesiastiche di cui sopra.
a. 13.1. Le istituzioni ecclesiastiche, di cui all'a.7, 8 e 9 par, 1,,p.,7 acquistano la personalità giuridica al momento della comunicazione al competente organo dell'amministrazione statale della loro erezione da parte dell'autorità ecclesiastica, qualora un accordo ratificato non stabilisca diversamente.
2. Se una norma di legge o un accordo ratificato non stabiliscono diversamente, il competente organo dell'amministrazione statale è:
1) per quanto riguarda le persone giuridiche, di cui all'a.7.par 1, p.1-4, a.7. par. 2, p. 2 e 3, a.8. par. 1, p. 1, 6 e 7 e a.9. par. 1, p. 7 è l'ufficio per gli affari di culto;
2) negli altri casi, gli organi locali dell'amministrazione statale con competenze speciali per gli affari di culto a livello dì voivodato .
3. La comunicazione deve contenere:
1) la denominazione della persona giuridica, ecclesiastica,
2) la sua sede,
3) la definizione dei confini locali della sua attività, con riguardo alle persone che operano in un ambito territoriale.
4. La competente autorità ecclesiastica notifica immediatamente all'organo dell'amministrazione statale di cui al par. 2:
1) i mutamenti relativi alla denominazione e alla sede della persona giuridica ecclesiastica o il mutamento dei suoi confini,
2) le unioni, le divisioni e le estinzioni delle persone giuridiche ecclesiastiche.
5. Copia della comunicazione, di cui ai par. 3 e 4, con l'annuncio dell'avviso di ricevimento, costituisce prova dell'ottenimento della personalità giuridica.
6. L'erezione dì un'unità organizzata di un ordine religioso, che esiste all'estero e che al momento non opera nella Repubblica Polacca, richiede una consultazione fra il Segretariato della Conferenza episcopale polacca e il Ministro-Direttore dell'Ufficio per gli affari di culto.
a.14. La nomina e la revoca della persona che esercita la funzione di organo della persona giuridica sono comunicate dall'autorità ecclesiastica al competente organo dell'amministrazione statale, qualora un accordo ratificato non stabilisca diversamente. La comunicazione conterrà il nome, il cognome, la cittadinanza e il luogo di residenza della detta persona.
PARTE SECONDA
L'ATTIVITA' DELLA CHIESA
Capitolo 1
Il culto pubblico
a.15.1. L'organizzazione del culto pubblico e il suo esercizio dipendono dall'autorità ecclesiastica.
2. L'esercizio pubblico del culto non richiede preavviso qualora si svolga:
1) nelle chiese, cappelle, edifici ecclesiastici e terreni ecclesiastici come pure negli altri locali utilizzati per la catechesi o per le organizzazioni ecclesiastiche,
2) negli altri luoghi, con esclusione delle strade, delle piazze pubbliche e dei locali dì utilità pubblica; l'esercizio pubblico del culto nelle strade, nelle piazze pubbliche e nei locali di utilità pubblica è soggetto all'accordo con il competente organo che li amministra o che è autorizzato a disporne.
3. Le cerimonie funebri religiose e le funzioni per i defunti possono essere celebrate nei cimiteri comunali con l'osservanza delle norme vigenti che li regolamentano.
a. 16. 1. Il percorso e il tempo di una processione o di un pellegrinaggio sulle strade pubbliche sono soggetti all'accordo con:
1) gli organi locali dell'amministrazione statale a livello di base, qualora il percorso passi nei limiti del comune, della città, o nei quartieri della città
2) il voivoda o con il Presidente della città di Varsavia, di Cracovia o di Lodz, qualora il percorso passi nei limiti del voivodato
3) con il voivoda o con il Presidente della città di Varsavia, di Carcovia o di Lodz, competenti in riferimento a luoghi in cui si organizzano pellegrinaggi, quando il percorso oltrepassi i confini di un voivodato
2. Quanto disposto al par. 1 non si applica nei casi di cortei funebri che si svolgono in conformità con gli usi del luogo.
a. 17. 1. Le domeniche e le seguenti feste cattoliche, in seguito, chiamate “feste" sono giorni liberi dal lavoro:
1) 1' gennaio, solennità della S. Madre di Dio Maria (giorno del nuovo anno),
2) secondo giorno di Pasqua,
3) giorno del Corpus Domini,
4) 15 agosto - solennità dell'Assunzione della SS. Vergine Maria
5) 1' novembre - giorno di tutti i santi
6) 25 dicembre - primo giorno di Natale,
7) 26 dicembre - secondo giorno di Natale.
2. La modifica della regolamentazione di cui al par. 1 richiede il previo accordo fra il governo della Repubblica Polacca e la Conferenza episcopale polacca.
Capitolo 2
Catechesi le scuole
a.18.1. Lo Stato riconosce il diritto della Chiesa all'insegnamento della religione, nonché all'educazione religiosa dei fanciulli e dei giovani, in accordo con le scelte compiute dai genitori o dai tutori legali.
2. I bambini e i giovani in età scolare, i giovani lavoratori e le persone adulte si avvalgono dell'insegnamento della religione in conformità ai programmi stabiliti dall'autorità ecclesiastica.
3. L'insegnamento della religione, come questione interna della Chiesa, è organizzato dalle parrocchie e dalle case religiose sotto l'autorità dei vescovo diocesano.
a. 19.1. L'insegnamento della religione ai fanciulli e ai giovani ha luogo nei centri di catechismo organizzati nelle chiese, cappelle ed edifici ecclesiastici, come pure negli altri locali adattati a tale fine da una persona autorizzata a disporre dei locali.
2. Lo svolgimento obbligatorio delle lezioni nelle scuole e l'insegnamento della religione non possono coincidere. Tenendo conto delle esigenze sia del funzionamento scolastico sia dell'insegnamento della religione, il Ministro dell'educazione nazionale, d'intesa con il Segretariato della Conferenza episcopale polacca emana un'ordinanza che fissa i principi e le modalità di conciliazione dell'orario dell'insegnamento della religione con l'orario scolastico.
a.20.1 Le persone giuridiche ecclesiastiche hanno il diritto di fondare e dirigere scuole e altri istituti di istruzione/educazione e assistenziali-educativi sulla base dei principi dì organizzazione e dei programmi opportunamente stabiliti dalla legge. Essi hanno un carattere cattolico e sono soggetti all'autorità ecclesiastica.
2. Il Ministro dell'educazione nazionale, d'intesa con il segretariato della Conferenza episcopale polacca, definisce i tipi di scuole e di istituti di cui al par. 1, i principi per la loro fondazione, le condizioni per la direzione e per la sorveglianza su di essi; può ugualmente definire i principi per la loro dotazione.
3. Le diocesi e gli ordini religiosi hanno il diritto di fondare e di dirigere i loro seminari ecclesiastici. Ai fini del compimento del programma delle scuole primarie e per il conseguimento del diploma di maturità essi sono soggetti al Ministro dell'Educazione nazionale.
a.21.1. Agli insegnanti e agli educatori occupati nelle scuole e negli altri istituti di istruzione/educazione nonché negli istituti assistenziali-educativi e diretti da persone giuridiche ecclesiastiche, come pure agli insegnanti laici nei seminari minori ecclesiastici competono i diritti e i doveri stabiliti per gli insegnanti e gli educatori occupati nelle Scuole statali e negli istituti di istruzione/educazione e assistenziali-educativi, tenuto conto del par. 2.
2. I particolari ambiti dei diritti e dei doveri, di cui al par. 1, sono definiti dal Ministro dell'educazione nazionale su proposta del Segretariato della Conferenza episcopale polacca.
3. Ai lavoratori delle scuole e degli altri istituti di istruzione/educazione e degli istituti assistenziali-educativi, che non sono insegnanti o educatori, spettano i diritti e le prestazioni previsti per quelle categorie di lavoratori occupati nelle scuole e negli istituti statali.
a.22.1. Agli alunni delle scuole, di cui all'a.20, par. 1 e 3, spettano le prestazioni del servizio sociale sanitario e le agevolazioni nelle tariffe sui mezzi pubblici di trasporto allo stesso modo degli alunni delle scuole statali.
2. Ai genitori e ai tutori legali degli alunni delle scuole ecclesiastiche di cui all'a.20, par. 1 e 3, spetta il diritto ai sussidi familiari.
3. Agli alunni delle scuole ecclesiastiche possono essere assegnati, dalle persone giuridiche ecclesiastiche, borse di studio o altre prestazioni sociali.
a.23. 1. Alla Conferenza episcopale polacca, alle diocesi e agli ordini religiosi compete il diritto di fondare e dirigere seminari superiori ecclesiastici, e con le modalità definite nei par. 2 e 3, altri istituti superiori.
2. Lo status degli istituti superiori pontifici, come pure il modo e l’ambito del riconoscimento da parte dello Stato dei grandi e dei titoli scientifici sono regolati da un accordo fra il governo della Repubbli a Polacca e la Conferenza episcopale polacca.
3. La fondazione di scuole superiori per un ambito di insegnamento più ampio di quello di cui ai par. 1 e 2, avviene per legge su proposta della Conferenza episcopale polacca.
4. Agli insegnanti, agli educatori e ai lavoratori, nonché agli alunni delle scuole di cui ai par. 1 e 3 si applicano le disposizioni degli a.21 e 22..
5. Le autorità ecclesiastiche hanno ugualmente il diritto di erigere istituti scientifici e scientifici-didattici ecclesiastici. Essi non godono di quanto previsto ai par. 1-4.
a.24. Gli ecclesiastici e i membri degli ordini religiosi hanno il diritto di istruirsi nelle scuole statali di tutti i gradi e tipi. Essi sono soggetti alle disposizioni vigenti, conservando comunque il diritto di indossare l’abito ecclesiastico.
Capitolo 3
Pastorale militare e servizio militare degli ecclesiastici
a.25.1, A tutte le persone che compiono il servizio militare, come pure al loro famigliari, è assicurata la libertà di adempiere o non adempiere, secondo la propria intenzione, alla pratica religiosa.
2. Ai militari in servizio attivo è assicurata la possibilità di partecipare, fuori dell'ambito delle istituzioni militari, alla S. Messa nelle domeniche e nelle feste, come pure alle altre abituali pratiche religiose organizzate nelle chiese del presidio militare o non del presidio, qualora non coincidano con rilevanti obblighi di servizio.
3. I cappellani militari curano l'attuazione dei principi, di cui ai par. 1 e 2, in particolare con i contatti individuali con i comandanti delle unità militari e con i soldati.
4. I cappellani militari hanno la piena libertà di permanenti contatti con i militari all'interno delle unità militari, nei termini concordati con i comandanti delle unità.
a. 26. 1. Ai cappellani militari si applicano le disposizioni sul servizio militare del personale di carriera. I cappellani costituiscono un corpo distinto del personale militare di carriera.
2. I cappellani militari sono sottoposti nell'ambito del servizio militare agli organi militari e, nell'ambito pastorale, alle autorità ecclesiastiche.
3. Lo statuto del clero militare è predisposto in accordo dalle autorità di cui al par. 2. Lo statuto è approvato dalla Conferenza episcopale polacca ed è pubblicato dal Ministro della Difesa nazionale.
a.27.1. Fino al momento del riconoscimento dell'Ordinariato militare, di cui all'a.8, par. 1, p. 1 e par. 2, p. 1, il clero militare sarà diretto dal Decano Generale dell'Esercito polacco, come Cappellano militare superiore. Il suo organo esecutivo è il decanato generale dell'esercito polacco.
2. Il Ministro della Difesa nazionale sceglie fra i cappellani militari il Decano Generale dell'Esercito polacco, dopo il previo accordo sulla sua candidatura con la Conferenza episcopale polacca. Il vescovo diocesano conferisce al Decano Generale dell'esercito polacco la giurisdizione ecclesiastica
3. Il Decano Generale dell'esercito polacco cessa di adempiere alla sua funzione al momento:
1) del suo esonero dal servizio militare di carriera,
2) dell'accettazione della sua domanda di dimissioni da parte dei Ministro della Difesa nazionale o dell'autorità ecclesiastica,
3) della sua revoca dall'ufficio da parte del Ministro della Difesa nazionale o dell'autorità ecclesiastica.
4. Le decisioni di cui al par. 3 richiedono l'accordo congiunto.
a.28. 1. Il Decano Generale dell'esercito polacco, d'intesa con il vescovo diocesano, presenta al Ministro della Difesa nazionale la proposta di chiamata del cappellano militare e del suo esonero dal servizio militare di carriera.
2. Il Decano Generale dell'esercito polacco, d'intesa con il vescovo diocesano e con gli organi militari indicati nello statuto del clero militare, assegna il cappellano militare al posto di rettore della chiesa del presidio e lo revoca.
3. Su proposta dei Decano Generale dell'esercito polacco il vescovo diocesano conferisce la giurisdizione al rettore della chiesa del presidio o agli altri cappellani militari, salvo che vi si oppongano considerazioni ecclesiastiche previste dal diritto canonico.
4. Le modalità della procedura, nelle questioni di cui ai par. 1 e 2, come pure le conseguenze del rifiuto del conferimento della giurisdizione o della sua revoca sono regolate dallo statuto del clero militare.
S. Le modalità per la creazione delle parrocchie militari personali e del le parrocchie territoriali presso i presidi sono stabilite nello statuto del clero militare.
a.29.1. Le disposizioni concernenti il rinvio del servizio militare in ragione del compimento degli studi si applicano ugualmente agli alunni dei seminari maggiori ecclesiastici e dei noviziati religiosi
2. Gli ecclesiastici, dopo l'ordinazione in sacris e i religiosi dopo la professione perpetua, sono trasferiti nella riserva. Essi sono richiamati per il compimento dell’addestramento militare, d’intesa con il vescovo diocesano o con il superiore religioso, per il compimento delle funzioni di cappellano.
3. Nel caso di annuncio di mobilitazione e in tempo di guerra le persone di cui ai par. 1 e 2 sono destinati compatibilmente con le esigenze delle forze armate:
1) i sacerdoti, all’ adempimento della funzione di cappellani militari
2) gli alunni dei seminari maggiori ecclesiastici e i membri degli ordini religiosi, al servizio sanitario e al servizio della protezione civile
4. Nel caso di annuncio di mobilitazione e in tempo di guerra i competenti organi militari, d'intesa con il vescovo diocesano, assicurano l'assegnazione al servizio pastorale della popolazione del numero Indispensabile di quegli ecclesiastici che sono soggetti alla mobilitazione.
Capitolo 4
Pastorale speciale
a.30.1. Ai fanciulli e ai giovani ricoverati negli istituti di educazione e di tutela, nei sanatori, negli istituti di prevenzione e negli ospedali è assicurato il diritto di compiere le pratiche religiose, di usufruire dei servizi religiosi e della catechesi, osservando la reciproca tolleranza. In particolare, si assicura la possibilità di assistere alla S. Messa nelle domeniche nelle feste.
2. Ai fanciulli e ai giovani assistiti nelle colonie nazionali e nei campi organizzati dagli istituti statali si assicura il diritto al compimento delle pratiche religiose, in particolare ad assistere alla S. Messa nelle domeniche e nelle feste.
3. Disposizioni particolari per le questioni di cui ai par. 1 e 2 sono emanate dal Ministro dell'Educazione nazionale e, per quanto concerne i fanciulli e i giovani assistiti nei sanatori, negli istituti di prevenzione e negli ospedali, dal Ministro della Sanità e della Assistenza sociale, d'intesa con il Segretariato della Conferenza episcopale polacca.
a.31.1 Alle persone assistite negli istituti di cura e negli istituti di ricovero di servizio sociale è assicurato il diritto di compiere le pratiche religiose e di usufruire dei servizi religiosi.
2. Al fine di realizzare quanto consentito al par. 1 ì responsabili degli istituti statali interessati utilizzano cappellani indicati dal vescovo diocesano.
3. Al fine di rendere possibile la partecipazione degli interessati malati e soggetti ad assistenza alla S. Messa e alle altre pratiche collettive, i responsabili delle istituzioni statali destinano opportunamente un locale a cappella, e in eccezionali occasioni rendono praticabili altri locali a tal fine.
a.32.1. Le persone temporaneamente arrestate possono adempiere alle pratiche religiose e assistere alla S. Messa trasmessa dai mezzi di informazione di massa nonché, d'intesa con l'organo, fino a quando rimangono a disposizione, giovarsi del servizio religioso individuale.
2. Alle persone condannate è assicurata la possibilità di adempiere alle pratiche religiose, di usufruire dei servizi religiosi e di assistere alla celebrazione della S. Messa nelle domeniche e nelle feste nei locali opportunamente adattati nell'istituto in cui risiedono. Alle persone che non possono assistere alla S. Messa celebrata all'interno dell'istituto, si deve assicurare la facoltà di ascoltare la S. Messa trasmessa dai mezzi dì comunicazione di massa.
3. Ai minori che risiedono negli istituti di correzione e negli ospizi per minori si assicura la possibilità di adempiere alle pratiche religiose, di usufruire della catechesi e dei servizi religiosi, di assistere alla S. Messa nelle domeniche e nelle feste. Ai minori che non possono assistere alla S. Messa, si deve assicurare la facoltà di ascoltare la S. Messa trasmessa dai mezzi di comunicazione di massa.
4. Al fine di realizzare quanto consentito alle persone di cui ai par. 1-3, i responsabili dei rispettivi istituti stipuleranno contratti per il compimento gratuito degli obblighi del cappellano con ecclesiastici indicati dal vescovo diocesano.
Capitolo 5
Organizzazioni ecclesiastiche, cattoliche e associazioni di cattolici
a.33.1. Alle persone aderenti alla Chiesa è assicurata la libertà di associazione al fine di realizzare i compiti connessi con la missione della Chiesa.
2. Il diritto, di cui al par. 1, è realizzato nel quadro delle organizzazioni ecclesiastiche e cattoliche.
a.34.1. Per organizzazioni ecclesiastiche, ai sensi della presente legge, si intendono le organizzazioni che associano persone aderenti alla Chiesa:
1) erette dal vescovo diocesano o nel quadro degli statuti degli ordini religiosi dai superiori maggiori religiosi e, nel caso di un'organizzazione ad ambito interdiocesano, dalla Conferenza episcopale polacca,
2) fondate dai fedeli con la partecipazione del parroco, del rettore de la chiesa o del superiore religioso con l'autorizzazione dell'autorità ecclesiastica, di cui al p. 1.
2. Le organizzazioni ecclesiastiche hanno per finalità in particolare l'attività nel campo della formazione religiosa, del culto pubblico e della cultura cattolica.
3. Le organizzazioni ecclesiastiche operano nel quadro delle competenti persone giuridiche. Per le organizzazioni, erette in ambito interdiocesano il Segretariato della Conferenza episcopale polacca informa l'Ufficio per gli Affari di Culto. Le organizzazioni di cui al par. 1, p. 1 possono acquistare la personalità giuridica ai sensi dell'a.10.
4. Le autorità ecclesiastiche vigilano sulla conformità dell' attività delle organizzazioni con i loro fini religiosi e morali.
5. Alle organizzazioni ecclesiastiche non si applica la legge sulle associazioni. Le disposizioni della legge sulle riunioni si applicano alle organizzazioni ecclesiastiche unicamente nel caso di riunioni nelle strade e nelle piazze pubbliche e nei locali di utilità pubblica.
a.35.1. Per organizzazioni cattoliche ai sensi della leggi si intendono le organizzazioni fondate con l'approvazione dell'autorità ecclesiastica che ne approva il cappellano o l'assistente ecclesiastico. Esso operano in collegamento con la gerarchia ecclesiastica.
2. Le organizzazioni cattoliche possono avere come finalità, in particolare accordo con la dottrina della Chiesa, l'attività socio-culturale di istruzione e di educazione e caritativo-assistenziale.
3. Alle organizzazioni cattoliche si applicano le disposizioni della legge sulle associazioni, tenendo conto che:
alle autorità ecclesiastiche spetta il diritto di revoca dell’approvazione di cui al par. 1,
2) la revoca del tribunale con la proposta di scioglimento dell’associazione richiede l'accordo della Commissione congiunta,
3) in caso di liquidazione dell'organizzazione cattolica al suo patrimonio si applicano convenientemente le disposizioni sul patrimonio delle persone giuridiche ecclesiastiche liquidate, a meno che il suo statuto non stabilisca diversamente.
a.36. Le organizzazioni, il cui fine è la propaganda della sobrietà, la cura delle persone che abusano dell'alcool o che fanno uso di sostanze stupefacenti come pure l'aiuto per le loro famiglie, possono essere costituite sia nella forma di associazione ecclesiastica di cui all’a. 34, sia di organizzazione cattolica dì cui all'a.35.
a.37. Le organizzazioni diverse da quelle menzionate all'a.33, che associano cattolici, realizzano gli ideali cristiani secondo i propri programmi operando esclusivamente in base alle disposizioni generali di legge in vigore come pure dei loro statuti.
Capitolo 6
Attività caritativa-assistenziale della Chiesa
a.38.1. Le persone giuridiche della Chiesa hanno il diritto di svolgere autonomamente l'attività caritativa-assistenziale.
2. Per lo svolgimento dell'attività, di cui al par. 1, le autorità ecclesiastiche hanno il diritto di chiamare ugualmente:
1) la Caritas polacca come istituzione a livello nazionale,
2) la Caritas diocesana, per la rispettiva diocesi,
3. La Caritas polacca è costituita, riceve lo statuto ed è sotto la sorveglianza della Conferenza episcopale polacca.
4. La Caritas diocesana è costituita, riceve lo statuto ed è sotto la sorveglianza del vescovo diocesano.
5.Gli ordini religiosi svolgono l'attività caritativa- assistenziale nell'ambito stabilito dai loro statuti o da opportuni atti interni.
6..Le organizzazioni cattoliche possono svolgere attività caritativa-assistenziale nell'ambito stabilito dai loro statuti.
a.39. L'attività caritativa-assistenziale della Chiesa concerne in particolare:
1) la tenuta di istituti per orfani, anziani, persone fisicamente o mentalmente menomate e altre categorie di persone bisognose di assistenza,
2) la tenuta di ospedali e di altri istituti sanitari e di farmacie,
3) l’organizzazione di servizi per la protezione della maternità,
4) l'organizzazione di servizi per gli orfani, per le persone colpite da cataclismi ed epidemie, per le vittime della guerra, per le famiglie e le persone che si trovano in difficoltà materiali o di salute, fra cui per la privazione di libertà,
5) la tenuta di mense, di asili, convitti e ostelli,
6) l'amministrazione di servizi che assicurino sollievo a fanciulli e giovani che si trovano in stato bisognoso,
7) la diffusione dell'idea di servizio del prossimo e di comportamenti sociali ad esso favorevoli,
9) la trasmissione all'estero di offerte per calamità naturali e per persone che si trovano in particolari necessità.
a.40. I mezzi per la realizzazione dell'attività caritativa-assistenziale provengono in particolare:
1) dalle offerte in denaro e in natura,
2) da eredità, lasciti e donazioni all'interno e all'estero,
3) da proventi di manifestazioni e raccolte pubbliche,
4) da sovvenzioni, dotazioni e offerte provenienti da istituzioni nazionali e aziende statali, sociali, confessionali e private,
5) da compensi per servizi prestati da istituzioni ecclesiastiche caritative-assistenziali.
6) da proventi per attività economiche svolte dalla Caritas polacca e dalla Caritas della diocesi direttamente o da singoli istituti
7) da proventi di istituti ecclesiastici.
a.41.1. La Chiesa in Polonia e le sue persone giuridiche hanno il diritto di realizzare investimenti per edifici sacri ed ecclesiastici.
2. Per investimenti sacri si intendono costruzioni, ampliamenti, restauri di chiese e cappelle, come pure adattamenti di altri edifici a scopi sacri.
3. Per investimenti ecclesiastici si intendono gli investimenti delle persone giuridiche ecclesiastiche non ricompresi nel par. 2,
4. Gli investimenti sacri ed ecclesiastici sono soggetti alle disposizioni generali vigenti sulla pianificazione degli spazi e sul diritto delle costruzioni e nel caso di edifici di valore storico, anche alle norme su i beni culturali.
Capitolo 7
Edifici sacri ed ecclesiastici. Cimiteri
a.42. I piani di valorizzazione degli spazi riguardano anche gli investimenti sacri ed ecclesiastici, come pure i cimiteri confessionali cattolici. La destinazione di un terreno a questi fini è stabilita in tali piani su richiesta del vescovo diocesano o del superiore maggiore religioso
2. 1 suoli costituenti proprietà dello Stato o beni municipali, e destinati nei piani di valorizzazione degli spazi ai fini di cui al par. 1, saranno consegnati in uso perpetuo ovvero assoggettati a vendita alle persone giuridiche ecclesiastiche su loro richiesta.
3. I beni dei comuni destinati a tali fini possono essere venduti a prezzi stabiliti dalle assemblee rurali e nei terreni delle città a prezzi stabiliti dai consigli nazionali di base.
4. I vescovi diocesani o i superiori religiosi maggiori concordano l' ordine di realizzazione degli investimenti sacri ed ecclesiastici per il periodo del piano socio-economico nazionale.
5. Le modalità particolari e l'ambito di accordo, di cui al par. 4, i termini dell'accordo e della procedura nei casi dubbi, sono decise con ordinanza dal Ministro dell'Economia dei terreni e delle costruzioni d’ Intesa, con il Segretariato della Conferenza episcopale polacca.
a.43.1. Gli investimenti sacri ed ecclesiastici sono finanziati con i mezzi delle rispettive persone giuridiche ecclesiastiche.
2, La disposizione di cui al par. I non riguarda gli investimenti aventi come fine la creazione delle condizioni per l'attività pastorale militare e per la pastorale speciale nelle istituzioni statali.
3. Per il restauro e il mantenimento dei beni culturali che costituiscono proprietà delle persone giuridiche ecclesiastiche saranno concesse dotazioni statali sulla base di disposizioni speciali.
a.44. Non sono percepiti pagamenti per l'uso perpetuo dei terreni destinati a istituti caritativi-assistenziali e a centri di catechismo.
a.45. 1. Le parrocchie hanno il diritto di possedere, disporre, fondare ed ampliare cimiteri per le sepolture.
2. La disposizione del par. 1 si applica anche agli ordini religiosi e alle loro case in relazione ai cimiteri religiosi distinti.
3. Nelle località in cui non vi siano cimiteri municipali, le direzioni dei cimiteri rendono possibili le sepolture nei cimiteri di cui al par. 1 a parità di diritti degli altri defunti.
4, Le disposizioni dei par. 1-3 non derogano alle norme generali sui cimiteri e le inumazioni dei defunti, sulla pianificazione dei suoli e sulla protezione dei terreni agricoli e boschivi.
Capitolo 8
Cultura e mezzi di comunicazione di massa
a.46.1. Per assicurare le condizioni di sviluppo della cultura cristiana, le persone giuridiche ecclesiastiche hanno il diritto di pubblicare giornali, libri e altra stampa nonché di fondare e possedere case editrici, agenzie cattoliche di informazione, istituti poligrafici nel rispetto delle norme vigenti in tale campo.
2. Al fine della realizzazione di quanto stabilito al par. 1, le persone giuridiche ecclesiastiche possono ricevere come donazioni dall'estero per necessità proprie macchinari, attrezzature, materiali tipografici e carta.
a.47. Le persone giuridiche ecclesiastiche possono organizzare proprie distribuzioni di stampe e valersi dei mezzi di altre reti di distribuzione.
a. 48. 1. La Chiesa ha il diritto a diffondere con i mezzi di comunicazione di massa la S. Messa nelle domeniche e nelle feste, come pure suoi programmi, in particolare quelli religiosi-morali, sociali e culturali.
2. Le modalità di attuazione di quanto disposto al par. 1 sono regolate d'intesa fra il Comitato per la Radio e la Televisione "Radio e Televisione Polacca" e il Segretariato della Conferenza episcopale polacca.
3. La Chiesa ha il diritto di installare e di utilizzare impianti di radio- destinati alla diffusione di programmi radiofonici e televisivi, e di ottenere le necessarie frequenze.
4. Le modalità di attuazione di quanto disposto al par. 3 sono regolate con un'intesa fra il Ministro delle Poste e il Segretariato della Conferenza episcopale polacca.
a.49. 1. Le persone giuridiche ecclesiastiche hanno:il diritto di istituire e dirigere propri teatri, sale cinematografiche e case, produttrici di films di altri mezzi audiovisivi.
2. Le persone giuridiche ecclesiastiche hanno il diritto di distribuire diffondere films; e altri
mezzi audiovisivi
3. L'esercizio dei diritti, di cui ai par. 1 e 2, ha luogo senza l'obbligo di ottenere autorizzazioni e permessi per tali attività qualora siano dirette all'esigenza di attuazione dei problemi religiosi-morali nell'ambito culturale. Per l'organizzazione e la direzione di tali attività l'autorità ecclesiastica informa gli organi dello Stato competenti al rilascio delle suddette autorizzazioni e permessi.
4. Le persone giuridiche ecclesiastiche possono ottenete come donazioni dall'estero per le proprie esigenze attrezzature e materiali necessari per lo svolgimento dell'attività di cui al par. 1.
a.50.1. Le persone giuridiche ecclesiastiche hanno il diritto di istituite e possedere archivi e musei.
2. Le persone giuridiche ecclesiastiche hanno il diritto di organizzare biblioteche per fini interni e per fini pubblici. Per l'organizzazione di centri aperti al pubblico l'autorità ecclesiastica informa gli organi dello Stato competenti per la registrazione delle biblioteche.
3. La Chiesa e le sue persone giuridiche hanno il diritto, senza bisogno di ottenere autorizzazioni, di organizzazione e di direzione collegate con l'attuazione dei suoi compiti di attività culturale e artistica.
a.51. Le istituzioni statali ed ecclesiastiche collaborano per la tutela, la conservazione, l'accesso e il godimento dei monumenti di architettura sacra e di arte sacra, come pure della loro documentazione, dei musei, archivi e biblioteche dipendenti dall'autorità ecclesiastica, nonché delle opere di cultura e di arte di interesse religioso che costituisco momenti importanti dell'eredità della cultura polacca
PARTE TERZA
QUESTIONI PATRIMONIALI DELLE PERSONE
a.52. Alla Chiesa e alle sue persone giuridiche compete il diritto di acquistare, possedere e vendere beni mobili e immobili, acquistare e vendere diritti e obbligazioni per il suo patrimonio.
a.53. (abrogato).
a.54.1. Nella circolazione dei beni immobili fra persone giuridiche ecclesiastiche non si applica il diritto di prelazione in favore dell'erario.
2. Per l'acquisto di un bene immobile o di una sua frazione da parte di persone giuridiche ecclesiastiche da terze persone, il diritto di prelazione può essere applicato unicamente nei casi in cui l'investitore statale o cooperativo abbia ottenuto da tempo una decisione per dar luogo ad una localizzazione di investimento per abitazioni su quell'immobile o su una frazione di esso.
a.55.1. i beni e i redditi delle persone giuridiche ecclesiastiche sono soggetti alle disposizioni fiscali generali, con le eccezioni stabilite ai par. 2-6.
2.Le persone giuridiche ecclesiastiche sono esenti da imposizione a titolo di redditi per le loro attività non economiche. In tale ambito, tali persone non hanno l'obbligo di produrre la documentazione richiesta dalle norme sugli oneri fiscali.
3. I redditi da attività economiche delle persone giuridiche ecclesiastiche e delle associazioni di cui amministratori sono esclusivamente tali persone, sono esenti da imposizione nella parte in cui sono stati destinati nell’anno fiscale o nell'anno successivo a fini di culto, di istruzione ed educazione, di scienza, di cultura, di attività caritativa-assistenziale, di centri di catechismo, di conservazione di monumenti o di investimenti sacri, di cui all'a.41.2 o di quegli investimenti ecclesiastici, di cui all'a.41.3 che hanno per oggetto centri di catechismo e istituti caritativi-assistenziali e il loro restauro.
4. Le persone giuridiche ecclesiastiche sono esenti da imposizione e da oneri su fondi comunali o municipali, su immobili o loro frazione costituenti la proprietà di tali persone o di coloro che li usano sulla base di altro titolo giuridico a fini non di abitazione, con l'eccezione della parte occupazione per lo svolgimento di attività economica.
5. L'esenzione da imposizione di tasse per immobili e da oneri su fondi comunali e municipali comprende gli immobili o parte di essi destinati a fini di abitazioni per gli ecclesiastici e per i membri degli ordini religiosi, qualora:
1) sono iscritti nel registro dei monumenti,
2) sono utilizzati come internati per scuole e seminari ecclesiastici, case degli ordini religiosi contemplativi, case di formazione degli ordini religiosi e case del clero a riposo(suore a riposo),
3) si trovano in edifici della curia diocesana e vescovile, delle amministrazioni generali e provinciali degli ordini religiosi, nel Segretariato del Primate di Polonia e nel Segretariato della Conferenza episcopale polacca.
6. L'acquisto e la vendita di beni e di diritti patrimoniali da parte di persone giuridiche ecclesiastiche per mezzo di atti giuridici nonché per successione, per lasciti e per scrittura è libera dalle imposte sulle successioni e donazioni nonché da tasse fiscali qualora i loro oggetti siano:
beni e diritti non destinati ad attività economica, macchinari, attrezzature e materiali tipografici e carta importati dall’estero.
7. Le donazioni per l'attività caritativa-assistenziale ecclesiastica sono escluse dalla base imponibile dei doni delle imposte sul reddito e delle imposte compensative, qualora la persona giuridica ecclesiastica produca l'opportuna documentazione/ricevuta e – entro due anni dal giorno della rimessa della donazione - il rendiconto della sua destinazione a tali attività.
In caso di destinazione della donazione ad altri fini si applicano le disposizioni fiscali generali.
8. Le unità organizzative ecclesiastiche, di cui all'art. 12, possono essere riconosciute su richiesta della persona giuridica ecclesiastica dalla competente Camera finanziaria come soggetti distinti di imposta qualora siano organizzati in modo separato.
9. L'acquisto di beni e diritti patrimoniali, di cui al par. 6, è esente da tasse giudiziarie e notarili con esclusione delle tasse di cancelleria
a.56. Sono esenti da imposte:
1) gli invii dall'estero alle persone giuridiche ecclesiastiche di doni:
a) destinati ai fini di culto, caritativi-assistenziali, di istruzione e di educazione,
b) macchinari, attrezzature e materiali tipografici e carta;
2) gli invii all'estero da parte delle persone giuridiche ecclesiastiche di doni:
a) a istituzioni straniere e internazionali della Chiesa cattolica
b) destinati alle vittime di disastri e a persone che si trovano in particolari necessità
a.57.1. Le persone giuridiche ecclesiastiche hanno il diritto di raccogliere offerte per fini di religione, per l'attività ecclesiastica caritativa-assistenziale, culturale, di istruzione ed educazione nonché per il mantenimento del clero e dei religiosi.
2. Le raccolte di cui al par. 1 non richiedono il permesso dell’organo dell'amministrazione statale, qualora siano effettuate negli ambiti ecclesiastici, delle cappelle e nei luoghi e occasioni abituali accettati in una data religione e confermati in modo tradizionale.
a.58. 1. Le persone giuridiche ecclesiastiche possono istituire fondazioni. A tali fondazioni si applicano le disposizioni generali vigenti sulle fondazioni con le variazioni dì cui ai par. 2-5.
2. Indipendentemente dalla vigilanza statale, la vigilanza sull'attività della fondazione è esercitata dalla persona giuridica ecclesiastica de fondatore o indicata nello statuto della fondazione.
3. In caso di irregolarità accertate nell'amministrazione della fondazione il competente organo statale si rivolge alla persona giuridica ecclesiastica che esercita la sorveglianza sulla fondazione, stabilendo un termine non inferiore a tre mesi per l'eliminazione delle irregolarità. Decorso inutilmente tale termine possono essere applicati gli strumenti stabiliti dalle norme sulle fondazioni.
4. Nel caso che sia necessario sottoporre la fondazione ad amministrazione controllata ai sensi delle norme sulle fondazioni, tale amministrazione sarà esercitata da una persona giuridica ecclesiastica designata dalla presidenza della Conferenza episcopale polacca.
5. Qualora lo statuto della fondazione non stabilisca diversamente, nel caso della sua liquidazione:
1) al suo patrimonio che si trova nel Paese si applica opportunamente la disposizione dell'a.59,
2) sulla destinazione del suo patrimonio che si trova all'estero decide la Conferenza episcopale polacca o il Superiore religioso maggiore.
a.59. In caso di estinzione di una persona giuridica ecclesiastica, il suo patrimonio passa alla persona giuridica ecclesiastica superiore e qualora tale persona non esista o non operi in Polonia, tale patrimonio passa alla Conferenza episcopale polacca o alla Conferenza dei Superiori religiosi maggiori
PARTE QUARTA
NORME TRANSITORIE E FINALI a 60-77. (omissis)
tratto da Raccolta di fonti normative di diritto ecclesiastico, a cura di G. Barberini sesta ed, Torino, Giappichelli, 2000
© GB FB
O STOSUNKU PAŃSTWA DO KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Ustawa, z dnia 17 maja 1989 r.
(Dz.U.89.29.154 z dnia 23 maja 1989 r., zm.: Dz.U.90.51.297; Dz.U.90.55.321; Dz.U.90.86.504; Dz.U.91.95.425; Dz.U.91.107.459; Dz.U.93.7.34; Dz.U.94.1.3)
Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:
- wypełniając zobowiązania określone w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,
- kierując się zasadami przyjętymi w Karcie Narodów Zjednoczonych, w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych, Akcie Końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz Deklaracji o wyeliminowaniu wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji z powodów religijnych lub przekonań,
- mając na celu dobro osoby ludzkiej oraz potrzebę współdziałania wszystkich obywateli dla rozwoju kraju, dla bezpieczeństwa narodu i państwa polskiego
stanowi, co następuje:
DZIAŁ I
KOŚCIÓŁ KATOLICKI W POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ
ROZDZIAŁ 1
PRZEPISY OGÓLNE
Artykuł 1
Kościół Katolicki, zwany dalej "Kościołem", działa w Rzeczypospolitej Polskiej we wszystkich swoich obrządkach.
Artykuł 2
Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami.
Artykuł 3
1. Ustawa niniejsza określa zasady stosunku Państwa do Kościoła, w tym jego sytuację prawną i majątkową.
2. W sprawach odnoszących się do Kościoła, nie uregulowanych niniejszą ustawą, stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa, o ile nie są sprzeczne z wynikającymi z niej zasadami.
Artykuł 4
1. Komisja Wspólna przedstawicieli Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Konferencji Episkopatu Polski, składająca się z ich upoważnionych przedstawicieli, w uzgodnionej liczbie na zasadzie parytetu, zwana dalej "Komisją Wspólną", rozpatruje problemy związane z rozwojem stosunków między Państwem i Kościołem oraz sprawy interpretacji niniejszej ustawy i jej wykonywania.
2. Przepis ust. 1 nie narusza właściwości organów państwowych ani organów Kościoła, jak również kompetencji Stolicy Apostolskiej.
ROZDZIAŁ 2
OSOBY PRAWNE KOŚCIOŁA I ICH ORGANY
Artykuł 5
1. W skład struktury organizacyjnej Kościoła wchodzą osoby prawne wymienione w art. 6-10.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o władzy kościelnej, rozumie się przez to organ właściwej kościelnej osoby prawnej.
Artykuł 6
1. Osobą prawną Kościoła o zasięgu ogólnopolskim jest Konferencja Episkopatu Polski.
2. Organami Konferencji Episkopatu Polski są:
1) Prezydium Konferencji Episkopatu Polski,
2) Rada Główna Konferencji Episkopatu Polski,
3) Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski.
3. W sprawach majątkowych Konferencję Episkopatu Polski reprezentuje jej Prezydium. Do składania oświadczeń woli jest uprawniony każdy z jego członków.
Artykuł 7
1. Osobami prawnymi są następujące terytorialne jednostki organizacyjne Kościoła:
1) metropolie,
2) archidiecezje,
3) diecezje,
4) administratury apostolskie,
5) parafie.
2. Osobami prawnymi są również:
1) kościoły rektoralne (rektoraty),
2) Caritas Polska,
3) Caritas diecezji,
4) Papieskie Dzieła Misyjne.
3. Organami osób prawnych wymienionych w ust. 1 i 2 są:
1) dla metropolii gnieźnieńskiej - metropolita gnieźnieński, Prymas Polski, dla innych metropolii - metropolita,
2) dla archidiecezji - arcybiskup archidiecezjalny lub administrator archidiecezji,
3) dla diecezji - biskup diecezjalny lub administrator diecezji,
4) dla administratury apostolskiej - administrator apostolski,
5) dla parafii - proboszcz lub administrator parafii,
6) dla kościoła rektoralnego - rektor,
7) dla Caritas Polskiej - dyrektor,
8) dla Caritas diecezji - dyrektor,
9) dla Papieskich Dzieł Misyjnych - dyrektor krajowy.
4. Ilekroć w ustawie używa się określenia "biskup diecezjalny", rozumie się przez to organy osób prawnych wymienione w ust. 3 pkt 2-4.
Artykuł 8
1. Osobami prawnymi są następujące personalne jednostki organizacyjne Kościoła:
1) Ordynariat Polowy,
2) kapituły,
3) parafie personalne,
4) Konferencja Wyższych Przełożonych Zakonnych Męskich,
5) Konferencja Wyższych Przełożonych Zakonnych Żeńskich,
6) instytuty życia konsekrowanego (instytuty zakonne i instytuty świeckie) oraz stowarzyszenia życia apostolskiego; te instytuty i stowarzyszenia zwane są dalej "zakonami",
7) prowincje zakonów,
8) opactwa, klasztory niezależne, domy zakonne,
9) wyższe i niższe seminaria duchowne diecezjalne,
10) wyższe i niższe seminaria duchowne zakonne, jeżeli, w myśl przepisów danego zakonu, mają charakter samoistny.
2. Organami osób prawnych wymienionych w ust. 1 są:
1) dla Ordynariatu Polowego - ordynariusz polowy,
2) dla kapituły - prepozyt albo dziekan,
3) dla partafii personalnej - proboszcz lub administrator parafii,
4) dla Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonnych - przewodniczący (przewodnicząca) Konsulty Wyższych Przełożonych Zakonnych,
5) dla zakonów - wyższy przełożony (przełożona),
6) dla prowincji zakonnej - przełożony (przełożona) prowincji,
7) dla opactwa - opat (przełożona),
8) dla klasztoru niezależnego i domu zakonnego - przełożony (przełożona),
9) dla wyższego seminarium duchownego - rektor,
10) dla niższego seminarium duchownego - dyrektor.
3. Organy osób prawnych zakonnych mogą używać innych nazw, stosownie do tradycji danej osoby prawnej.
Artykuł 9
1. Osobami prawnymi są:
1) Katolicki Uniwersytet Lubelski,
2) Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie,
3) Papieski Wydział Teologiczny w Poznaniu,
4) Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu,
5) Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie oraz jego dwie sekcje: św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Boboli "Bobolanum",
6) Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego w Krakowie,
7) kościelne instytuty naukowe i dydaktyczno-naukowe kanonicznie erygowane.
2. Status prawny Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie określa ustawa o szkolnictwie wyższym. Statut tej Akademii zatwierdza Minister Edukacji Narodowej i właściwa władza kościelna.
Artykuł 10
Inne jednostki organizacyjne Kościoła mogą uzyskać osobowość prawną w drodze rozporządzenia Ministra-Kierownika Urzędu do Spraw Wyznań.
Artykuł 11
Kościelna osoba prawna nie odpowiada za zobowiązania innej kościelnej osoby prawnej.
Artykuł 12
Kościelne wydawnictwa, zakłady wytwórcze, usługowe i handlowe, zakłady charytatywno-opiekuńcze, szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze, nie posiadające osobowości prawnej, działają w ramach kościelnych osób prawnych, które je powołały.
Artykuł 13
1. Kościelne jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 7 i 8 oraz art. 9 ust. 1 pkt 7, nabywają osobowość prawną z chwilą powiadomienia właściwego organu administracji państwowej o ich utworzeniu przez władzę kościelną, jeżeli ratyfikowane umowy nie stanowią inaczej.
2. Jeżeli przepis prawa lub ratyfikowane umowy nie stanowią inaczej, właściwym organem administracji państwowej jest:
1) odnośnie do osób prawnych wymienionych w art. 7 ust. 1 pkt 1-4, art. 7 ust. 2 pkt 2 i 3, art. 8 ust. 1 pkt 1, 6 i 7 oraz art. 9 ust. 1 pkt 7 - Urząd do Spraw Wyznań,
2) w pozostałych przypadkach - terenowy organ administracji państwowej o właściwości szczególnej do spraw wyznań stopnia wojewódzkiego.
3. Powiadomienie powinno zawierać:
1) nazwę kościelnej osoby prawnej,
2) jej siedzibę,
3) określenie granic terenu jej działania - w odniesieniu do osób o zasięgu terytorialnym.
4. Właściwa władza kościelna powiadamia niezwłocznie organ administracji państwowej wymieniony w ust. 2 o:
1) zmianach dotyczących nazwy i siedziby kościelnej osoby prawnej oraz o zmianie jej granic,
2) połączeniu, podziale i zniesieniu kościelnej osoby prawnej.
5. Odpis powiadomienia, o którym mowa w ust. 3 i 4, z umieszczonym na nim potwierdzeniem odbioru, jest dowodenm uzyskania osobowości prawnej.
6. Utworzenie jednostki organizacyjnej zakonu, który istnieje za granicą, a dotąd nie działał w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wymaga konsultacji między Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski a Ministrem-Kierownikiem Urzędu do Spraw Wyznań.
Artykuł 14
O powołaniu i odwołaniu osoby sprawującej funkcje organu osoby prawnej władza kościelna powiadamia właściwy organ administracji państwowej, jeżeli ratyfikowane umowy nie stanowią inaczej. Powiadomienie obejmuje imię i nazwisko, obywatelstwo oraz miejsce zamieszkania danej osoby.
DZIAŁ II
DZIAŁALNOŚĆ KOŚCIOŁA
ROZDZIAŁ 1
KULT PUBLICZNY
Artykuł 15
1. Organizowanie kultu publicznego i jego sprawowanie podlega władzy kościelnej.
2. Publiczne sprawowanie kultu nie wymaga zawiadomienia, jeżeli odbywa się:
1) w kościołach, kaplicach, budynkach kościelnych i na gruntach kościelnych oraz w innych pomieszczeniach służących katechizacji lub organizacjom kościelnym,
2) w innych miejscach, z wyłączeniem dróg i placów publicznych oraz pomieszczeń użyteczności publicznej; publiczne sprawowanie kultu na drogach, placach publicznych oraz w pomieszczeniach użyteczności publicznej podlega uzgodnieniu z właściwym organem sprawującym zarząd lub upoważnionym do dysponowania nimi.
3. Religijne uroczystości pogrzebowe i nabożeństwa za zmarłych mogą być sprawowane na cmentarzach komunalnych przy zachowaniu obowiązujących przepisów porządkowych.
Artykuł 16
1. Trasa i czas procesji lub pielgrzymki na drogach publicznych podlega uzgodnieniu z:
1) terenowym organem administracji państwowej stopnia podstawowego, jeżeli trasa przebiega w obrębie gminy, miasta lub dzielnicy miasta,
2) wojewodą lub prezydentem m. st. Warszawy, m. Krakowa albo m. Łodzi, jeżeli trasa przebiega w obrębie województwa,
3) wojewodą lub prezydentem m. st. Warszawy, m. Krakowa albo m. Łodzi, właściwym ze względu na miejsce organizowania pielgrzymki, w przypadku gdy trasa przekracza teren jednego województwa.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadkach konduktów pogrzebowych odbywających się stosownie do miejscowego zwyczaju.
Artykuł 17
1. Niedziele i następujące święta katolickie, zwane dalej "świętami", są dniami wolnymi od pracy:
1) 1 stycznia - uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi (dzień Nowego Roku),
2) drugi dzień Wielkiej Nocy,
3) dzień Bożego Ciała,
4) 15 sierpnia - uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny,
5) 1 listopada - dzień Wszystkich Świętych,
6) 25 grudnia - pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
7) 26 grudnia - drugi dzień Bożego Narodzenia.
2. Zmiana uregulowań, o których mowa w ust. 1, wymaga uprzedniego uzgodnienia między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Konferencją Episkopatu Polski.
ROZDZIAŁ 2
KATECHEZA I SZKOLNICTWO
Artykuł 18
1. Państwo uznaje prawo Kościoła do nauczania religii oraz religijnego wychowania dzieci i młodzieży, zgodnie z wyborem dokonanym przez rodziców lub prawnych opiekunów.
2. Dzieci i młodzież szkolna, młodzież pracująca i osoby dorosłe korzystają z nauczania religii - zgodnie z programem ustalonym przez władzę kościelną.
3. Nauczanie religii, jako wewnętrzna sprawa Kościoła, jest organizowane przez parafie i domy zakonne pod zwierzchnictwem biskupa diecezjalnego.
Artykuł 19
1. Nauczanie religii dzieci i młodzieży odbywa się w punktach katechetycznych organizowanych w kościołach, kaplicach i budynkach kościelnych, a także w innych pomieszczeniach udostępnionych na ten cel przez osobę uprawnioną do dysponowania pomieszczeniem.
2. Nauczanie religii uczniów szkół publicznych może odbywać się również w szkołach na zasadach określonych w odrębnej ustawie.
Artykuł 20
1. Kościelne osoby prawne mają prawo zakładać i prowadzić szkoły oraz inne placówki oświatowo-wychowawcze i opiekuńczo-wychowawcze na zasadach organizacyjnych i programowych określonych przez odpowiednie ustawy. Mają one charakter katolicki i podlegają władzy kościelnej.
2. (skreślony).
3. Diecezje i zakony mają prawo zakładać i prowadzić niższe seminaria duchowne. W zakresie realizacji programu szkół ogólnokształcących i uzyskiwania świadectw dojrzałości podlegają one nadzorowi Ministra Edukacji Narodowej.
Artykuł 21
1. Do nauczycieli i wychowawców zatrudnionych w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych prowadzonych przez kościelne osoby prawne, a także świeckich nauczycieli w niższych seminariach duchownych stosuje się prawa i obowiązki ustalone dla nauczycieli i wychowawców zatrudnionych w państwowych szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych oraz opiekuńczo-wychowawczych, z uwzględnieniem ust. 2.
2. Szczegółowy zakres uprawnień i obowiązków, o których mowa w ust. 1, określa Minister Edukacji Narodowej na wniosek Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski.
3. Pracownikom szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych oraz placówek opiekuńczo-wychowawczych, nie będącym nauczycielami lub wychowawcami, przysługują uprawnienia i świadczenia przewidziane dla tej kategorii pracowników zatrudnionych w państwowych szkołach i placówkach.
Artykuł 22
1. Uczącym się w szkołach, o których mowa w art. 20 ust. 1 i 3, przysługują świadczenia społecznej służby zdrowia i ulgi w opłatach za przejazdy publicznymi środkami lokomocji na równi z uczniami szkół państwowych.
2. Rodzicom lub opiekunom prawnym uczniów szkół kościelnych, wymienionych w art. 20 ust. 1 i 3, przysługuje prawo do zasiłków rodzinnych.
3. Uczącym się w szkołach kościelnych mogą być przyznawane, przez kościelne osoby prawne, stypendia lub inne świadczenia socjalne.
Artykuł 23
1. Konferencji Episkopatu Polski, diecezjom i zakonom przysługuje prawo zakładania i prowadzenia wyższych seminariów duchownych, a w trybie określonym w ust. 2 i 3 - innych wyższych uczelni.
2. Status wyższych uczelni papieskich oraz tryb i zakres uznawania przez Państwo kościelnych stopni i tytułów naukowych regulują umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Konferencją Episkopatu Polski.
3. Tworzenie szkół wyższych o zakresie nauczania szerszym niż określony w ust. 1 i 2 następuje w drodze ustawy na wniosek Konferencji Episkopatu Polski.
4. Do wykładowców, wychowawców, pracowników oraz uczących się w szkołach wymienionych w ust. 1 i 3 stosuje się przepisy art. 21 i 22.
5. Władzy kościelnej przysługuje także prawo erygowania kościelnych instytutów naukowych i naukowo-dydaktycznych. Nie korzystają one z uprawnień przewidzianych w ust. 1-4.
Artykuł 24
Osoby duchowne i członkowie zakonów mają prawo kształcenia się w szkołach państwowych wszystkich stopni i rodzajów. Podlegają oni obowiązującym przepisom, zachowując jednak prawo do noszenia stroju duchownego.
ROZDZIAŁ 3
DUSZPASTERSTWO WOJSKOWE I SŁUŻBA WOJSKOWA OSÓB DUCHOWNYCH
Artykuł 25
1. Wszystkim osobom pełniącym służbę wojskową, a także ich rodzinom, zapewnia się swobodę spełniania lub niespełniania, zależnie od ich woli, praktyk religijnych.
2. Żołnierzom w czynnej służbie wojskowej zapewnia się możliwość uczestniczenia - poza terenem jednostek wojskowych - we Mszy św. w niedzielę i święta oraz w innych zwyczajowych praktykach religijnych organizowanych w kościołach garnizonowych lub niegarnizonowych, jeśli nie koliduje to z ważnymi obowiązkami służbowymi.
3. Kapelani wojskowi troszczą się o realizację zasad zawartych w ust. 1 i 2, w szczególności przez indywidualny kontakt z dowódcami jednostek wojskowych oraz z żołnierzami.
4. Kapelani wojskowi mają pełną swobodę stałego kontaktowania się z żołnierzami na terenie jednostek wojskowych, w terminach uzgodnionych z dowódcami tych jednostek.
Artykuł 26
1. Do kapelanów wojskowych mają zastosowanie przepisy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Kapelani stanowią wyodrębniony korpus osobowy żołnierzy zawodowych.
2. Kapelani wojskowi podlegają w zakresie służby wojskowej organom wojskowym, a w zakresie duszpasterstwa - władzom kościelnym.
3. Statut duszpasterstwa wojskowego opracowywany jest z uwzględnieniem właściwości wynikających z ust. 2. Statut uchwala Konferencja Episkopatu Polski, a ogłasza Minister Obrony Narodowej.
Artykuł 27
1. Do czasu powołania Ordynariatu Polowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1, duszpasterstwem wojskowym kieruje Generalny Dziekan Wojska Polskiego, jako naczelny kapelan wojskowy. Jego organem wykonawczym jest Generalny Dziekanat Wojska Polskiego.
2. Generalnego Dziekana Wojska Polskiego, po uprzednim uzgodnieniu jego kandydatury z Konferencją Episkopatu Polski, powołuje spośród kapelanów wojskowych Minister Obrony Narodowej. Biskup diecezjalny udziela Generalnemu Dziekanowi Wojska Polskiego jurysdykcji kościelnej.
3. Generalny Dziekan Wojska Polskiego przestaje pełnić swoje funkcje z chwilą:
1) zwolnienia go z zawodowej służby wojskowej,
2) przyjęcia jego prośby o rezygnację przez Ministra Obrony Narodowej lub władzę kościelną,
3) odwołania go ze stanowiska przez Ministra Obrony Narodowej lub władzę kościelną.
4. Decyzje, o których mowa w ust. 3, wymagają wspólnego uzgodnienia.
Artykuł 28
1. Generalny Dziekan Wojska Polskiego, w porozumieniu z biskupem diecezjalnym, przedstawia Ministrowi Obrony Narodowej wniosek w sprawie powołania kapelana wojskowego i zwolnienia go z zawodowej służby wojskowej.
2. Generalny Dziekan Wojska Polskiego, w porozumieniu z biskupem diecezjalnym i organem wojskowym określonym w statucie duszpasterstwa wojskowego, wyznacza kapelana wojskowego na stanowisko rektora kościoła garnizonowego i odwołuje go.
3. Na wniosek Generalnego Dziekana Wojska Polskiego biskup diecezjalny udziela jurysdykcji rektorowi kościoła garnizonowego lub innemu kapelanowi wojskowemu, chyba że przeciwko temu przemawiają przewidziane prawem kanonicznym względy kościelne.
4. Tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz następstwa odmowy udzielenia jurysdykcji lub jej cofnięcia określa statut duszpasterstwa wojskowego.
5. Tryb tworzenia personalnych parafii wojskowych i terytorialnych parafii przy kościołach garnizonowych określa statut duszpasterstwa wojskowego.
Artykuł 29
1. Przepisy dotyczące odraczania zasadniczej służby wojskowej ze względu na odbywanie nauki mają zastosowanie również do alumnów wyższych seminariów duchownych oraz nowicjuszy zakonnych.
2. Duchowni po otrzymaniu święceń i członkowie zakonów po złożeniu profesji wieczystej zostają przeniesieni do rezerwy. Nie są oni powoływani do odbywania ćwiczeń wojskowych w czasie pokoju, z wyjątkiem przypadku przeszkolenia, za zgodą biskupa diecezjalnego lub wyższego przełożonego zakonnego, do pełnienia funkcji kapelana.
3. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osoby, o których mowa w ust. 1 i 2, przeznacza się stosownie do potrzeb sił zbrojnych:
1) duchownych - do pełnienia funkcji kapelanów wojskowych,
2) alumnów wyższych seminariów duchownych oraz członków zakonów - do służby sanitarnej lub służby w obronie cywilnej.
4. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny właściwe organy wojskowe, w porozumieniu z biskupem diecezjalnym, zapewnią pozostawienie do duszpasterskiej obsługi ludności niezbędnej liczby duchownych spośród tych, którzy podlegają mobilizacji.
ROZDZIAŁ 4
DUSZPASTERSTWO SPECJALNE
Artykuł 30
1. Dzieciom i młodzieży przebywającym w zakładach wychowawczych i opiekuńczych, jak również w sanatoriach, prewentoriach i szpitalach, zapewnia się prawo wykonywania praktyk religijnych, korzystania z posług religijnych i katechizacji, z zachowaniem wzajemnej tolerancji. W szczególności zapewnia się im możliwość udziału we Mszy św. w niedziele i święta oraz w rekolekcjach.
2. Dzieciom i młodzieży przebywającym na krajowych koloniach i obozach organizowanych przez instytucje państwowe zapewnia się prawo do wykonywania praktyk religijnych, w szczególności do udziału we Mszy św. w niedziele i święta.
3. Szczegółowe przepisy w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, wydaje Minister Edukacji Narodowej, a odnośnie do dzieci i młodzieży przebywających w sanatoriach, prewentoriach i szpitalach - Minister Zdrowia i Opieki Społecznej, w porozumieniu z Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski.
Artykuł 31
1. Osobom przebywającym w zakładach leczniczych oraz zamkniętych zakładach pomocy społecznej zapewnia się prawo wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych.
2. W celu realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 1, kierownicy właściwych zakładów państwowych zatrudnią kapelanów skierowanych przez biskupa diecezjalnego.
3. W celu umożliwienia udziału zainteresowanych chorych i podopiecznych we Mszy św. i w innych zbiorowych praktykach religijnych, kierownicy właściwych zakładów państwowych przeznaczą odpowiednie pomieszczenie na kaplice, a w wyjątkowych wypadkach udostępnią do tego celu inne pomieszczenia.
Artykuł 32
1. Osoby tymczasowo aresztowane mogą wykonywać praktyki religijne i uczestniczyć we Mszy św. transmitowanej przez środki masowego przekazywania oraz, za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostają, korzystać z indywidualnej posługi religijnej.
2. Osobom skazanym zapewnia się możliwość wykonywania praktyk religijnych, korzystania z posług religijnych oraz uczestniczenia we Mszy św. odprawianej w niedziele i święta w odpowiednio przystosowanym pomieszczeniu w zakładzie, w którym przebywają. Osobom, które nie mogą uczestniczyć we Mszy św. odprawianej na terenie zakładu, należy zapewnić możność wysłuchania Mszy św. transmitowanej przez środki masowego przekazywania.
3. Nieletnim przebywającym w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich zapewnia się możliwość wykonywania praktyk religijnych, korzystania z katechizacji i posług religijnych, uczestniczenia we Mszy św. w niedziele i święta. Nieletnim, którzy nie mogą uczestniczyć we Mszy św., należy zapewnić możność wysłuchania Mszy św. transmitowanej przez środki masowego przekazywania.
4. W celu realizacji uprawnień osób wymienionych w ust. 1-3 kierownicy odpowiednich zakładów zawierają umowy w sprawie nieodpłatnego wykonywania obowiązków kapelana z duchownymi skierowanymi przez biskupa diecezjalnego.
ROZDZIAŁ 5
ORGANIZACJE KOŚCIELNE, KATOLICKIE ORAZ STOWARZYSZENIA KATOLIKÓW
Artykuł 33
1. Osobom należącym do Kościoła zapewnia się swobodę zrzeszania w celu realizacji zadań wynikających z misji Kościoła.
2. Prawo określone w ust. 1 jest wykonywane w ramach organizacji kościelnych i katolickich.
Artykuł 34
1. Organizacjami kościelnymi w rozumieniu niniejszej ustawy są organizacje zrzeszające osoby należące do Kościoła:
1) erygowane przez biskupa diecezjalnego lub w ramach statutów zakonnych przez wyższego przełożonego zakonnego, a w odniesieniu do organizacji o zasięgu ponaddiecezjalnym - przez Konferencję Episkopatu Polski,
2) założone przez wiernych z udziałem proboszcza, rektora kościoła lub przełożonego zakonnego za zezwoleniem władzy kościelnej, o której mowa w pkt 1.
2. Organizacje kościelne mają na celu w szczególności działalność na rzecz formacji religijnej, kultu publicznego i nauki katolickiej.
3. Organizacje kościelne działają w ramach tych kościelnych osób prawnych, w których zostały powołane. O erygowaniu organizacji o zasięgu ponaddiecezjalnym Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski powiadamia Urząd do Spraw Wyznań. Organizacje wymienione w ust. 1 pkt 1 mogą nabyć osobowość prawną w trybie art. 10.
4. Władze kościelne czuwają nad zgodnością działania organizacji z ich celami religijnymi i moralnymi.
5. Do organizacji kościelnych nie stosuje się prawa o stowarzyszeniach. Przepisy ustawy o zgromadzeniach stosuje się do organizacji kościelnych jedynie gdy chodzi o zebrania na drogach i placach publicznych oraz w pomieszczeniach użyteczności publicznej.
Artykuł 35
1. Organizacjami katolickimi w rozumieniu ustawy są organizacje założone za aprobatą władzy kościelnej, która zatwierdza im kapelana lub asystenta kościelnego. Działają one w łączności z hierarchią kościelną.
2. Organizacje katolickie mogą mieć na celu w szczególności zgodną z nauką Kościoła działalność społeczno-kulturalną, oświatowo-wychowawczą i charytatywno-opiekuńczą.
3. Do organizacji katolickich stosuje się przepisy prawa o stowarzyszeniach, z tym że:
1) władzy kościelnej przysługuje prawo cofnięcia aprobaty, o której mowa w ust. 1,
2) wystąpienie do sądu z wnioskiem o rozwiązanie stowarzyszenia wymaga uzgodnienia w Komisji Wspólnej,
3) w przypadku likwidacji organizacji katolickiej do jej majątku stosuje się odpowiednio przepisy o majątku zlikwidowanych kościelnych osób prawnych, chyba że ich statut stanowi inaczej.
Artykuł 36
Organizacje, których celem jest krzewienie trzeźwości, oddziaływanie na osoby nadużywające alkoholu lub używające narkotyków oraz udzielanie pomocy ich rodzinom, mogą być tworzone także w formie organizacji kościelnych, o których mowa w art. 34, lub organizacji katolickich, o których mowa w art. 35.
Artykuł 37
Organizacje inne niż wymienione w art. 33, zrzeszające katolików, realizują ideały chrześcijańskie według własnych programów, działając wyłącznie na podstawie ogólnie obowiązujących przepisów prawa oraz swoich statutów.
ROZDZIAŁ 6
DZIAŁALNOŚĆ CHARYTATYWNO-OPIEKUŃCZA KOŚCIOŁA
Artykuł 38
1. Osoby prawne Kościoła mają prawo prowadzenia właściwej dla każdej z nich działalności charytatywno-opiekuńczej.
2. Dla prowadzenia działalności, o której mowa w ust. 1, władze kościelne są uprawnione również do powołania:
1) Caritas Polskiej - jako instytucji o zasięgu krajowym,
2) Caritas diecezji - dla poszczególnych diecezji.
3. Caritas Polską powołuje, nadaje jej statut i nadzoruje Konferencja Episkopatu Polski.
4. Caritas diecezji powołuje, nadaje jej statut i nadzoruje biskup diecezjalny.
5. Zakony prowadzą działalność charytatywno-opiekuńczą w zakresie określonym w ich statutach lub odpowiednich aktach wewnętrznych.
6. Działalność charytatywno-opiekuńczą mogą prowadzić organizacje katolickie w zakresie określonym w ich statutach.
Artykuł 39
Działalność charytatywno-opiekuńcza Kościoła obejmuje w szczególności:
1) prowadzenie zakładów dla sierot, starców, osób upośledzonych fizycznie lub umysłowo oraz innych kategorii osób potrzebujących opieki,
2) prowadzenie szpitali i innych zakładów leczniczych oraz aptek,
3) organizowanie pomocy w zakresie ochrony macierzyństwa,
4) organizowanie pomocy sierotom, osobom dotkniętym klęskami żywiołowymi i epidemiami, ofiarom wojennym, znajdującym się w trudnym położeniu materialnym lub zdrowotnym rodzinom i osobom, w tym pozbawionym wolności,
5) prowadzenie żłobków, ochronek, burs i schronisk,
6) udzielanie pomocy w zapewnianiu wypoczynku dzieciom i młodzieży znajdującym się w potrzebie,
7) krzewienie idei pomocy bliźnim i postaw społecznych temu sprzyjających,
8) przekazywanie za granicę pomocy ofiarom klęsk żywiołowych i osobom znajdującym się w szczególnej potrzebie.
Artykuł 40
Środki na realizację działalności charytatywno-opiekuńczej pochodzą w szczególności z:
1) ofiar pieniężnych i w naturze,
2) spadków, zapisów i darowizn krajowych i zagranicznych,
3) dochodów z imprez i zbiórek publicznych,
4) subwencji, dotacji i ofiar pochodzących od krajowych instytucji i przedsiębiorstw państwowych, społecznych, wyznaniowych i prywatnych,
5) odpłatności za usługi świadczone przez kościelne instytucje charytatywno-opiekuńcze,
6) dochodów z działalności gospodarczej prowadzonej przez Caritas Polską i Caritas diecezji bezpośrednio lub w formie wyodrębnionych zakładów,
7) dochodów instytucji kościelnych.
ROZDZIAŁ 7
BUDOWNICTWO SAKRALNE I KOŚCIELNE. CMENTARZE
Artykuł 41
1. Kościół w Polsce i jego osoby prawne mają prawo realizacji inwestycji sakralnych i kościelnych.
2. Inwestycją sakralną jest budowa, rozbudowa, odbudowa kościoła lub kaplicy, a także adaptacja innego budynku na cele sakralne.
3. Inwestycją kościelną jest inwestycja kościelnej osoby prawnej nie wymieniona w ust. 2.
4. Inwestycje sakralne i kościelne podlegają ogólnie obowiązującym przepisom o planowaniu przestrzennym i prawa budowlanego, a w odniesieniu do budynków zabytkowych - również przepisom o ochronie dóbr kultury.
Artykuł 42
1. Plany zagospodarowania przestrzennego obejmują także inwestycje sakralne i kościelne oraz katolickie cmentarze wyznaniowe. Przeznaczenie terenu na te cele ustala się w tych planach na wniosek biskupa diecezjalnego lub wyższego przełożonego zakonnego.
2. Grunty stanowiące własność państwa lub mienie komunalne, a przeznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego na cele wskazane w ust. 1, będą oddawane w użytkowanie wieczyste albo podlegały sprzedaży kościelnym osobom prawnym na ich wniosek.
3. Mienie gminne przeznaczone na te cele może być sprzedane za cenę ustaloną przez zebranie wiejskie, a na terenach miast - za cenę ustaloną przez radę narodową stopnia podstawowego.
4. Biskupi diecezjalni lub wyżsi przełożeni zakonni uzgadniają kolejność realizacji inwestycji sakralnych i kościelnych na okres narodowego planu społeczno-gospodarczego.
5. Szczegółowy tryb i zakres uzgadniania, o którym mowa w ust. 4, terminy uzgadniania oraz postępowania w przypadkach losowych określa w drodze rozporządzenia Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa w porozumieniu z Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski.
Artykuł 43
1. Inwestycje sakralne i kościelne są finansowane ze środków własnych kościelnych osób prawnych.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do inwestycji mających na celu stworzenie warunków do działania duszpasterstwa wojskowego oraz duszpasterstwa specjalnego w zakładach państwowych.
3. Na odbudowę i utrzymanie dóbr kultury stanowiących własność kościelnych osób prawnych będą udzielane dotacje państwowe na podstawie odrębnych przepisów.
Artykuł 44
Nie pobiera się opłat za użytkowanie wieczyste gruntów oddanych pod zakłady charytatywno-opiekuńcze i punkty katechetyczne.
Artykuł 45
1. Parafie mają prawo posiadania, zarządzania oraz zakładania i poszerzania cmentarzy grzebalnych.
2. Przepis ust. 1 ma również zastosowanie do zakonów lub ich domów w odniesieniu do wyodrębnionych cmentarzy zakonnych.
3. W miejscowościach, gdzie nie ma cmentarzy komunalnych, zarządy cmentarzy umożliwiają pochowanie na cmentarzach, o których mowa w ust. 1, na równych prawach także innych zmarłych.
4. Przepisy ust. 1-3 nie naruszają ogólnych przepisów o cmentarzach i chowaniu zmarłych, o planowaniu przestrzennym oraz o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
ROZDZIAŁ 8
KULTURA ORAZ ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZYWANIA
Artykuł 46
1. Dla zapewnienia warunków rozwoju kultury chrześcijańskiej kościelne osoby prawne mają prawo wydawania prasy, książek i innych druków oraz zakładania i posiadania wydawnictw, katolickiej agencji informacyjnej, zakładów poligraficznych, z zachowaniem obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa.
2. W celu realizacji postanowień ust. 1 kościelne osoby prawne mogą otrzymywać jako darowizny z zagranicy na własne potrzeby maszyny, urządzenia i materiały poligraficzne oraz papier.
Artykuł 47
Kościelne osoby prawne mogą organizować własny kolportaż prasy lub korzystać z pośrednictwa innej sieci kolportażu.
Artykuł 48
1. Kościół ma prawo do emitowania w środkach masowego przekazywania Mszy św. w niedziele i święta oraz swoich programów, w szczególności religijno-moralnych, społecznych i kulturalnych.
2. Sposób realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 1, regulują porozumienia między a Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski a jednostkami publicznej radiofonii i telewizji.
3. Kościół ma prawo do zakładania i używania urządzeń radiokomunikacyjnych przeznaczonych do nadawania programów radiofonicznych i telewizyjnych oraz do uzyskiwania na ten cel niezbędnych częstotliwości na zasadach określonych w przepisach ustawy o radiofonii i telewizji.
4. (skreślony).
Artykuł 49
1. Kościelne osoby prawne mają prawo zakładania i prowadzenia własnych teatrów, kin, wytwórni filmów i wytwórni innych środków audiowizualnych.
2. Kościelne osoby prawne mają prawo dystrybucji i rozpowszechniania filmów i innych środków audiowizualnych.
3. Korzystanie z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje bez obowiązku uzyskiwania zezwoleń i upoważnień na tę działalność, jeśli jest prowadzona na potrzeby realizacji zadań religijno-moralnych w sferze kultury. O podjęciu i prowadzeniu tej działalności władza kościelna powiadamia państwowy organ właściwy do udzielania takich zezwoleń i upoważnień.
4. Kościelne osoby prawne mogą otrzymywać jako darowizny z zagranicy na własne potrzeby urządzenia i materiały niezbędne do prowadzenia działalności określonej w ust. 1.
Artykuł 50
1. Kościelne osoby prawne mają prawo zakładania i posiadania archiwów i muzeów.
2. Kościelne osoby prawne mają prawo do gromadzenia zbiorów bibliotecznych na cele wewnętrzne i publiczne. O podjęcu publicznego udostępniania zbiorów władza kościelna powiadamia właściwy do rejestacji bibliotek organ państwowy.
3. Kościół i jego osoby prawne mają, bez potrzeby uzyskiwania zezwoleń, prawo organizowania i prowadzenia związanej z wypełnianiem jego zadań działalności kulturalnej i artystycznej.
Artykuł 51
Instytucje państwowe i kościelne współdziałają w ochronie, konserwacji, udostępnianiu i upowszechnianiu zabytków architektury kościelnej i sztuki sakralnej oraz ich dokumentacji, muzeów, archiwów i bibliotek będących właśnością kościelną, a także dzieł kultury i sztuki o motywach religijnych, stanowiących ważną część dziedzictwa kultury polskiej.
DZIAŁ III
SPRAWY MAJĄTKOWE KOŚCIELNYCH OSÓB PRAWNYCH
Artykuł 52
Kościołowi i jego osobom prawnym przysługuje prawo nabywania, posiadania i zbywania mienia ruchomego i nieruchomego, nabywania i zbywania innych praw oraz zarządzania swoim majątkiem.
Artykuł 53
(skreślony).
Artykuł 54
1. W obrocie nieruchomościami między kościelnymi osobami prawnymi nie stosuje się prawa pierwokupu na rzecz Skarbu Państwa.
2. Przy nabywaniu nieruchomości lub ich części przez kościelne osoby prawne od osób trzecich prawo pierwokupu może być stosowane jedynie w przypadkach, gdy inwestor państwowy lub spółdzielczy uzyskał wcześniej decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej na tej nieruchomości lub części tej nieruchomości.
Artykuł 55
1. Majątek i przychody kościelnych osób prawnych podlegają ogólnym przepisom podatkowym z wyjątkami określonymi w ust. 2-6.
2. Kościelne osoby prawne są zwolnione od opodatkowania z tytułu przychodów ze swojej działalności niegospodarczej. W tym zakresie osoby te nie mają obowiązku prowadzenia dokumentacji wymaganej przez przepisy o zobowiązaniach podatkowych.
3. Dochody z działalności gospodarczej kościelnych osób prawnych oraz spółek, których udziałowcami są wyłącznie te osoby, są zwolnione od opodatkowania w części, w jakiej zostały przeznaczone w roku podatkowym lub w roku po nim następującym na cele kultowe, oświatowo-wychowawcze, naukowe, kulturalne, działalność charytatywno-opiekuńczą, punkty katechetyczne, konserwację zabytków oraz na inwestycje sakralne, o których mowa w art. 41 ust. 2, i te inwestycje kościelne, o których mowa w art. 41 ust. 3, których przedmiotem są punkty katechetyczne i zakłady charytatywno-opiekuńcze, jak również remonty tych obiektów.
4. Kościelne osoby prawne są zwolnione od opodatkowania i od świadczeń na fundusz gminny i fundusz miejski, od nieruchomości lub ich części, stanowiących własność tych osób lub używanych przez nie na podstawie innego tytułu prawnego na cele niemieszkalne, z wyjątkiem części zajmowanej na wykonywanie działalności gospodarczej.
5. Zwolnienie od opodatkowania podatkiem od nieruchomości oraz od świadczeń na fundusz gminny i fundusz miejski obejmuje nieruchomości lub ich części przeznaczone na cele mieszkalne duchownych i członków zakonu, jeżeli:
1) są one wpisane do rejestru zabytków,
2) służą jako internaty przy szkołach i seminariach duchownych, domy zakonów kontemplacyjnych, domy formacyjne zakonów i domy księży emerytów (sióstr emerytek),
3) znajdują się w budynkach kurii diecezjalnych i biskupich, zakonnych zarządów generalnych i prowincjalnych w Sekretariacie Prymasa Polski i w Sekretariacie Konferencji Episkopatu Polski.
6. Nabywanie i zbywanie rzeczy i praw majątkowych przez kościelne osoby prawne w drodze czynności prawnych oraz spadkobrania, zapisu i zasiedzenia jest zwolnione od podatku od spadków i darowizn oraz opłaty skarbowej, jeżeli ich przedmiotem są:
1) rzeczy i prawa nie przeznaczone do działalności gospodarczej,
2) sprowadzane z zagranicy maszyny, urządzenia i materiały poligraficzne oraz papier.
7. Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą są wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym i podatkiem wyrównawczym, jeżeli kościelna osoba prawna przedstawi darczyńcy pokwitowanie odpbioru oraz - w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny - sprawozdanie o przeznaczeniu jej na tę działalność. W odniesieniu do darowizn na inne cele mają zastosowanie ogólne przepisy podatkowe.
8. Kościelne jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 12, mogą być na wniosek kościelnej osoby prawnej uznane przez właściwą izbę skarbową za odrębne podmioty podatkowe, jeśli są organizacyjnie wyodrębnione.
9. Nabywanie rzeczy i praw majątkowych, o których mowa w ust. 6, jest zwolnione od opłat sądowych i notarialnych, z wyłączeniem opłat kancelaryjnych.
Artykuł 56
Wolne od opłat celnych są:
1) przesyłane z zagranicy dla kościelnych osób prawnych dary:
a) przeznaczone na cele kultowe, charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze,
b) maszyny, urządzenia i materiały poligraficzne oraz papier,
2) wysyłane przez kościelne osoby prawne za granicę dary:
a) na rzecz zagranicznych i międzynarodowych instytucji Kościoła Katolickiego,
b) przeznaczone dla ofiar klęsk żywiołowych i osób znajdujących się w szczególnej potrzebie.
Artykuł 57
1. Kościelne osoby prawne mają prawo do zbierania ofiar na cele religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz utrzymanie duchownych i członków zakonów.
2. Zbiórki wymienione w ust. 1 nie wymagają pozwolenia organu administracji państwowej, jeżeli odbywają się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony.
Artykuł 58
1. Kościelne osoby prawne mogą zakładać fundacje. Do fundacji tych stosuje się ogólnie obowiązujące przepisy o fundacjach, ze zmianami wynikającymi z przepisów ust. 2-5.
2. Niezależnie od nadzoru państwowego, nadzór nad działalnością fundacji sprawuje kościelna osoba prawna, będąca fundatorem lub wskazana w statucie fundacji.
3. W razie stwierdzonych nieprawidłowości w zarządzaniu fundacją, właściwy organ państwowy zwraca się do kościelnej osoby prawnej, sprawującej nadzór nad fundacją, wyznaczając termin nie krótszy niż trzy miesiące na spowodowanie usunięcia nieprawidłowości. Po bezskutecznym upływie tego terminu można zastosować środki oznaczone w przepisach o fundacjach.
4. W razie konieczności poddania fundacji zarządowi przymusowemu w myśl przepisów o fundacjach, zarząd ten będzie sprawowała kościelna osoba prawna wyznaczona przez Prezydium Konferencji Episkopatu Polski.
5. Jeżeli statut fundacji nie stanowi inaczej, w razie jej likwidacji:
1) do jej majątku znajdującego się w kraju stosuje się odpowiednio przepis art. 59.
2) o przeznaczeniu jej majątku znajdującego się za granicą zadecyduje Konferencja Episkopatu Polski lub wyższy przełożony zakonny.
Artykuł 59
W razie zniesienia kościelnej osoby prawnej, jej majątek przechodzi na nadrzędną kościelną osobę prawną, a jeżeli taka osoba nie istnieje lub nie działa w Polsce, majątek ten przechodzi na Konferencję Episkopatu Polski lub Konferencję Wyższych Przełożonych Zakonnych.
DZIAŁ IV
PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE
ROZDZIAŁ 1
REGULACJA SPRAW MAJĄTKOWYCH KOŚCIOŁA
Artykuł 60
1. Nieruchomości lub ich części, pozostające w dniu wejścia w życie ustawy we władaniu kościelnych osób prawnych, stają się z mocy prawa ich własnością, jeżeli:
1) były własnością diecezji, parafii, klasztorów lub innych instytucji grecko-katolickich (unickich),
2) podlegały przejęciu na własność Państwa z mocy ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz. U. Nr 9, poz. 87 i Nr 10, poz. 111 i z 1969 r. Nr 13, poz. 95), zwanej dalej "ustawą o dobrach martwej ręki", a zostały pozostawione, wydzierżawione lub przekazane kościelnym osobom prawnym,
3) podlegały przepisom dekretu z dnia 24 kwietnia 1952 r. o zniesieniu fundacji (Dz. U. Nr 25, poz. 172 i z 1957 r. Nr 1, poz. 3), a zostały poręczone, pozostawione, wydzierżawione, wynajęte lub przekazane kościelnym osobom prawnym,
4) zostały przez byłe władze zaborcze austriackie przejęte na własność funduszy religijnych, funduszy naukowych, szkół parafialnych lub katolickich gmin parafialnych,
5) znajdują się na nich cmentarze lub obiekty sakralne wraz z budynkami towarzyszącymi; dotyczy to również obiektów położonych na obszarze miasta stołecznego Warszawy, nie dotyczy natomiast kościołów garnizonowych.
2. Przez "budynki towarzyszące" obiektom sakralnym rozumie się położone w sąsiedztwie obiektów sakralnych: budynki stanowiące mieszkanie proboszcza lub rektora i kancelarię parafialną lub kancelarię rektora (plebanię), budynki stanowiące mieszkanie wikariuszy (wikariatkę), budynki stanowiące mieszkanie pracowników świeckich parafii lub rektoratu (organistówkę), budynki punktu katechetycznego i budynki domu zakonnego związanego z duszpasterstwem w tym obiekcie sakralnym albo świadczeniem w nim pomocy.
3. Nieruchomości lub ich części, o których mowa w ust. 1 pkt 4, które w dniu wejścia w życie ustawy znajdują się we władaniu państwowych jednostek organizacyjnych, stają się z mocy prawa odpowiednio własnością Skarbu Państwa, innych państwowych osób prawnych lub mieniem komunalnym.
4. Nieruchomości lub ich części, o których mowa w ust. 1 pkt 4, znajdujące się w samoistnym posiadaniu osób fizycznych lub osób prawnych nie wymienionych w ust. 1 i 3, podlegają nabyciu w drodze zasiedzenia, przy zaliczeniu okresu posiadania przed dniem wejścia w życie ustawy.
5. Stwierdzenie przejścia własności nieruchomości lub ich części, o których mowa w ust. 1 i 3, następuje w drodze decyzji terenowego organu administracji państwowej o właściwości szczególnej do spraw wyznań stopnia wojewódzkiego.
6. Decyzje, o których mowa w ust. 5, mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego. Skarga na niewydanie decyzji jest dopuszczalna po upływie 2 lat od daty wszczęcia postępowania administracyjnego.
7. Przejście własności nieruchomości lub ich części na podstawie ust. 1 i 3 jest wolne od podatków i opłat związanych z tym przejściem, a wynikające z niego wpisy do ksiąg wieczystych i ich zakładanie są wolne od opłat.
8. Postępowanie sądowe lub administracyjne dotyczące nieruchomości, o których mowa w ust. 1 i 3, ulega zawieszeniu, a sądy lub organy administracji państwowej przekazują ich akta organowi, o którym mowa w ust. 5.
9. Organ, który wydał decyzję ostateczną określoną w ust. 5, zawiadamia o niej sąd lub organ administracji państwowej, który zawiesił postępowanie, zwracając akta sprawy. Sąd lub organ administracji państwowej umorzy postępowanie.
Artykuł 61
1. Na wniosek kościelnych osób prawnych wszczyna się postępowanie, zwane dalej "postępowaniem regulacyjnym", w przedmiocie przywrócenia im własności upaństwowionych nieruchomości lub ich części:
1) nie pozostających we władaniu kościelnych osób prawnych nieruchomości, o których mowa w art. 60 ust. 1 pkt 1, chyba że pozostają one w dniu wejścia w życie ustawy we władaniu innych kościołów i związków wyznaniowych,
2) przejętych w toku wykonywania ustawy o dobrach martwej ręki, jeżeli nie wydzielono z nich należnych w myśl tej ustawy gospodarstw rolnych proboszczów. Z gruntów tych mogą być również wydzielone gospodarstwa rolne do 50 ha dla poszczególnych diecezji, seminariów duchownych i domów zakonnych prowadzących działalność określoną w art. 20 i 39; dla pozostałych domów zakonnych mogą być wydzielone gospodarstwa rolne do 5 ha. W skład gospodarstw rolnych mogą wchodzić także grunty leśne stanowiące część składową przejętych uprzednio nieruchomości ziemskich,
3) które należały do zakonów bezhabitowych i stowarzyszeń kościelnych, a zostały przejęte w toku likwidacji dokonanej na podstawie rozporządzenia Ministra Administracji Publicznej z dnia 10 marca 1950 r. w sprawie przystosowania stowarzyszeń do przepisów prawa o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 9, poz. 98),
4) mienia fundacji kościelnych,
5) przejętych po 1948 r. w trybie egzekucji zaległości podatkowych,
6) wywłaszczonych, jeżeli odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość nie zostało wypłacone lub nie zostało podjęte,
6a) przejętych na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279),
7) przejętych we władanie państwowych jednostek organizacyjnych bez tytułu prawnego, bez względu na późniejsze ustawodawstwo konwalidujące te przejęcia.
2. Przedmiotem postępowania regulacyjnego może być również przekazanie własności nieruchomości lub ich części:
1) w celu przywrócenia w nich sprawowania kultu religijnego lub działalności kościelnych osób prawnych w zakresie, o którym mowa w art. 20 i 39,
2) których stan prawny nie jest ustalony, jeżeli nie stoją temu na przeszkodzie prawa osób trzecich.
3. W odniesieniu do nieruchomości objętych dekretem z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279) stosuje się odpowiednio art. 63 ust. 1, z tym że w odniesieniu do gruntów objętych tym dekretem przedmiotem postępowania regulacyjnego jest ustanowienie użytkowania wieczystego.
4. Regulacja nie może naruszać:
1) przepisów ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz. U. Nr 3, poz. 17, Nr 71, poz. 389 i Nr 72, poz. 394, z 1958 r. Nr 45, poz. 224 oraz z 1969 r. Nr 13, poz. 95),
2) (skreślony).
3) praw nabytych przez niepaństwowe osoby trzecie, w szczególności przez inne kościoły i związki wyznaniowe oraz rolników indywidualnych.
Artykuł 62
1. Postępowanie regulacyjne przeprowadza Komisja Majątkowa, zwana dalej "Komisją", złożona z przedstawicieli wyznaczonych w równej liczbie przez Urząd do Spraw Wyznań i Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski.
2 .Uczestnikami postępowania regulacyjnego są oprócz wnioskodawcy wszystkie zainteresowane jednostki państwowe i kościelne.
3. Wnioski o wszczęcie postępowania regulacyjnego zgłasza się w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy. Roszczenia nie zgłoszone w tym terminie wygasają.
4. Postępowanie sądowe lub administracyjne dotyczące nieruchomości, o których mowa w art. 61, ulega zawieszeniu, a sądy i organy administracji państwowej przekazują ich akta Urzędowi do Spraw Wyznań w celu przedłożenia Komisji.
5. Komisja rozpatruje sprawy w zespołach orzekających, w skład których wchodzi po dwóch członków wyznaczonych przez Urząd do Spraw Wyznań i Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski oraz po jednym przedstawicielu organów nadrzędnych nad uczestnikami postępowania. Przedstawicielem tym nie może być osoba reprezentująca uczestnika.
6. Zespół orzekający po otrzymaniu wniosku o wszczęcie postępowania regulacyjnego bada, czy jest ono dopuszczalne, a wniosek niedopuszczalny odrzuca.
7. Zespół orzekający może ze względu na szczególne trudności zwrócić się do Komisji o rozpatrzenie sprawy przez jej pełny skład, wraz z przedstawicielami organów nadrzędnych nad uczestnikami postępowania. Do orzeczenia Komisji wydanego przez jej pełny skład stosuje się przepisy ustawy dotyczące orzeczeń zespołu orzekającego.
8. Postępowanie regulacyjne jest wolne od opłat.
9. Liczebność Komisji, szczegółowy tryb postępowania regulacyjnego oraz wynagrodzenie dla członków Komisji i personelu pomocniczego określi Minister-Kierownik Urzędu do Spraw Wyznań w porozumieniu z Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski.
Artykuł 63
1. Regulacja może polegać na:
1) przywróceniu kościelnym osobom prawnym własności nieruchomości wymienionych w art. 61 ust. 1 i 2 lub ich części,
2) przyznaniu odpowiedniej nieruchomości zamiennej, gdyby przywrócenie własności natrafiało na trudne do przezwyciężenia przeszkody,
3) przyznaniu odszkodowania ustalonego według przepisów o wywłaszczaniu nieruchomości, w razie niemożności dokonania regulacji przewidzianych w pkt 1 i 2.
2. Regulacja dotycząca nieruchomości rolnych może następować także przez wydzielenie odpowiednich nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
3. W toku postępowania regulacyjnego można dokonać także regulacji granic nieruchomości, a w miarę potrzeby ustanowić służebność gruntową lub znieść służebność dotychczas istniejącą.
4. Uczestnicy postępowania mogą zawrzeć ugodę przed zespołem orzekającym. Jeżeli ugoda nie została zawarta, zespół ten wydaje orzeczenie. Ugody i orzeczenia mają moc sądowych tytułów egzekucyjnych.
5. Orzeczenie uwzględniające wniosek, jak i ugoda zawarta przed zespołem orzekającym powinny określać:
1) stan prawny nieruchomości,
2) związane z tym stanem obowiązki uczestników postępowania, w szczególności obowiązek wydania w oznaczonym terminie nieruchomości, jeżeli nie znajduje się ona we władaniu wnioskodawcy,
3) w razie przyznania odszkodowania obowiązek zapłaty należnej z tego tytułu sumy.
6. Wnioskodawca może zrzec się prawa własności nierolniczej nieruchomości zamiennej na rzecz innej kościelnej osoby prawnej, za jej zgodą. Zrzeczenie to włącza się do treści ugody lub orzeczenia.
7. Orzeczenie jak i ugoda stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i w ewidencji gruntów. Przepis art. 60 ust. 7 stosuje się odpowiednio.
8. Od orzeczenia zespołu orzekającego nie przysługuje odwołanie.
9. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi, z mienia których państwowych jednostek organizacyjnych lub mienia komunalnego może być wyłączona nieruchomość w celu jej przekazania jako nieruchomość zamienna lub na którą państwową jednostkę organizacyjną może być nałożony obowiązek zapłaty odszkodowania.
Artykuł 64
1. Jeżeli zespół orzekający lub Komisja w jej pełnym składzie nie uzgodniły orzeczenia, zawiadamiają o tym pisemnie uczestników postępowania regulacyjnego.
2. Uczestnicy postępowania regulacyjnego mogą w terminie sześciu miesięcy od otrzymania zawiadomienia, wystąpić o podjęcie zawieszonego postępowania sądowego lub administracyjnego, a jeżeli nie było ono wszczęte - wystąpić do sądu o zasądzenie roszczenia. Przy rozpoznaniu sprawy sąd stosuje zasady wymienione w art. 63 ust. 1-3. W przypadku braku wystąpienia do sądu w tym okresie, roszczenie wygasa.
Artykuł 65
1. Sytuację prawną zakładów służby zdrowia, które były własnością kościelnych osób prawnych i zostały uchwałami Rady Ministrów przejęte na własność Państwa, oraz nieruchomości użytkowanych przez te zakłady uregulują umowy między organem administracji państwowej sprawującym nadzór nad zakładem a właścicielem nieruchomości. Jeżeli zakład prowadzi szkoła wyższa lub inna państwowa osoba prawna, jest ona stroną umowy.
2. Umowa powinna przewidywać:
1) przejęcie nieruchomości na własność Państwa w zamian za nieruchomość zamienną lub za odszkodowanie odpowiadające odszkodowaniu za wywłaszczenie nieruchomości, w szczególności w przypadkach, gdy działalność zakładu wymaga inwestycji, albo
2) przekazanie zakładu wraz z nieruchomością kościelnej osobie prawnej, która uprzednio była jego właścicielem, jeżeli chce ona go prowadzić, albo
3) oddanie nieruchomości właścicielowi, albo
4) formę korzystania z nieruchomości przez zakład i zasady płatności.
3. Jeżeli strony nie zawrą umowy w okresie dwóch lat od wejścia w życie ustawy, każda ze stron może przekazać sprawę do rozpatrzenia Komisji. Przy rozpoznaniu sprawy mają zastosowanie przepisy art. 61-64.
4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do zakładów służby zdrowia, które były własnością fundacji lub stowarzyszeń kościelnych. Stroną umowy w tych przypadkach jest diecezja (archidiecezja), na której terenie jest położony zakład.
Artykuł 66
1. Przydziały lokali dokonane w trybie przepisów o szczególnym trybie najmu na rzecz państwowych jednostek organizacyjnych lub organizacji politycznych, zawodowych, spółdzielczych lub społecznych w nieruchomościach stanowiących własność kościelnych osób prawnych tracą moc z upływem dwóch lat od dnia wejścia w życie ustawy.
2. W terminie określonym w ust. 1 nastąpi zwrot lokalu w stanie wolnym lub też strony zawrą nową umowę najmu lokalu lub umowę o przeniesienie własności nieruchomości.
3. Jeżeli strony dojdą do porozumienia w sprawie najmu lokalu, lecz nie zdołały uzgodnić wysokości czynszu, każda z nich może zwrócić się w tej sprawie do sądu.
Artykuł 67
1. Na wniosek państwowych jednostek organizacyjnych wszczyna się postępowanie regulacyjne dotyczące nieruchomości lub ich części, które stanowią własność tych jednostek i nie są wymienione w art. 60, a znajdują się we władaniu kościelnych osób prawnych bez tytułu prawnego.
2. Postępowanie regulacyjne może również dotyczyć lokali, na które kościelne osoby prawne otrzymały przydziały lokali lub budynków w trybie przepisów o szczególnym trybie najmu, jeżeli, lokale lub budynki te stały się dla nich zbędne.
3. Przepisy art. 66 ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
Artykuł 68
1. Wnioski władz kościelnych, złożone w terminie pięciu lat od dnia wejścia w życie ustawy, o wpisy do ksiąg wieczystych na rzecz kościelnej osoby prawnej władającej nieruchomością lub korzystającej z prawa oraz te wpisy są wolne od opłat, a przejście praw wolne od podatku.
2. Przepis ust. 1 ma również zastosowanie do zakładania ksiąg wieczystych, jeżeli poprzednie księgi wieczyste utraciły moc prawną, a zachowały znaczenie dokumentów.
Artykuł 69
W okresie dwóch lat od dnia wejścia w życie ustawy darowizny dokonane przez duchownych na rzecz kościelnych osób prawnych, jeżeli ich przedmiotem są udziały w spółkach, są zwolnione od opodatkowania, opłat skarbowych, sądowych i notarialnych, z wyjątkiem opłat kancelaryjnych.
Artykuł 70
1. Przepis art. 44 stosuje się również do nieruchomości pozostających w dniu wejścia w życie ustawy w użytkowaniu wieczystym kościelnych osób prawnych z przeznaczeniem na zakłady charytatywno-opiekuńcze i punkty katechetyczne.
2. Przepis art. 42 ust. 2 stosuje się również do nieruchomości pozostających w dniu wejścia w życie ustawy w użytkowaniu wieczystym kościelnych osób prawnych, z przeznaczeniem na inwestycje sakralne i kościelne, z wyjątkiem wymienionych w ust. 1, oraz katolickie cmentarze wyznaniowe. W razie sprzedaży zalicza się na poczet ceny wpłacone opłaty za użytkowanie wieczyste.
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli nieruchomości oddane w użytkowanie wieczyste przeszły na własność kościelnych osób prawnych na podstawie art. 60.
Artykuł 70a
1. Osobom prawnym Kościoła Katolickiego, które po dniu 8 maja 1945 r. podjęły działalność na Ziemiach Zachodnich i Północnych, mogą być, na ich wniosek, przekazane nieodpłatnie na własnośc grunty znajdujące się w zasobach Państwowego Funduszu Ziemi albo w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa. Jeżeli grunty te znajdują sie w zarządzie lub użytkowaniu osób prawnych, przekazanie na własność może nastąpić wyłącznie za zgodą tych osób.
2. Wielkosć przekazanej nieruchomości rolnej, wraz z gruntami rolnymi będącymi już własnością wnioskodawcy, nie może przekraczać w odniesieniu do:
1) gospodarstw rolnych parafii - 15 ha,
2) gospodarstw rolnych diecezji - 50 ha,
3) gospodartsw rolnych seminariów duchownych, diecezjalnych i zakonnych - 50 ha,
4) gospodarstw rolnych domów zgromadzeń zakonnych - 5 ha, chyba że domy te prowadzą działalność, o której mowa w art. 20 i 39; w tych przypadkach mogą być przekazane nieruchomości rolne o powierzchni do 50 ha.
3. Przekazanie na własność nieruchomości, o których mowa w ust. 1 i 2, nastepuje w drodze decyzji wojewody właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, wydanej za zgodą Prezesa Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Decyzja ta stanowi podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych.
Artykuł 71
1. Ubezpieczenie społeczne duchownych reguluje odrębna ustawa.
2. Niezależnie od ustawowego ubezpieczenia duchownych kościelnych osoby prawne mogą prowadzić wewnętrzną działalność ubezpieczeniową na rzecz duchownych, która w rozumieniu ustawy jest działalnością niegospodarczą.
ROZDZIAŁ 2
PRZEPISY PRZEJŚCIOWE
Artykuł 72
1. Dowodem posiadania osobowości prawnej przez istniejące, w dniu wejścia w życie ustawy, osoby prawne jest wymienienie ich w:
1) ostatnim wydanym drukiem przez diecezję lub archidiecezję przed wejściem w życie ustawy wykazie jednostek kościelnych i duchowieństwa (schematyzmie diecezjalnym),
2) ankiecie statystycznej zakonu lub prowincji zakonnej, złożonej według stanu z dnia 31 grudnia 1988 r. Urzędowi do Spraw Wyznań,
3) decyzjach o niezgłoszeniu zastrzeżeń przeciwko utworzeniu parafii, wydanych na podstawie art. 1 i 2 dekretu z dnia 31 grudnia 1956 r. o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych (Dz. U. z 1957 r. Nr 1, poz. 6).
2. W przypadkach gdy osoba prawna nie jest wykazana w dokumentach, o których mowa w ust. 1, władza kościelna nadeśle, w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, ich wykaz organom administracji państwowej, wymienionym w art. 13 ust. 2.
Artykuł 73
1. Zmiana nazwy grup osób prawnych lub poszczególnych osób wymienionych w art. 6-9, bez zmiany ich istoty, może być dokonana przepisami wewnątrzkościelnymi, bez konieczności zmiany ustawy.
2. Minister-Kierownik Urzędu do Spraw Wyznań na wniosek Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski ogłosi zmianę, o której mowa w ust. 1, w Dzienniku Urzędowym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej "Monitor Polski".
ROZDZIAŁ 3
ZMIANY W PRZEPISACH OBOWIĄZUJĄCYCH
Artykuł 74
1. W ustawie z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz. U. Nr 22, poz. 162, z 1948 r. Nr 36, poz. 250 i z 1971 r. Nr 12, poz. 115) w art. 13 lit. a) otrzymuje brzmienie:
"a) do zbierania ofiar na cele religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz utrzymanie duchownych i członków zakonów, jeżeli odbywają się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony,".
2. W art. 13 ustawy z dnia 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia (Dz. U. Nr 55, poz. 434, z 1950 r. Nr 36, poz. 327, z 1951 r. Nr 1, poz. 2 i z 1955 r. Nr 11, poz. 67) ust. 1-3 skreśla się.
3. W ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 i z 1960 r. Nr 51, poz. 297) w art. 1 w pkt 1:
1) dodaje się lit. i) w brzmieniu:
"i) 15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny",
2) dodaje się nową lit. k) w brzmieniu:
"k) 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości",
3) dotychczasowe lit. k) i l) otrzymują oznaczenie lit. l) i m).
4. W ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 1972 r. Nr 47, poz. 298) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 1:
a) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"3. Założenie lub rozszerzenie cmentarza wyznaniowego może nastąpić na terenie przeznaczonym na ten cel w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, po uzyskaniu zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.",
b) dodaje się ust. 5 w brzmieniu:
"5. Zamknięcie cmentarza wyznaniowego następuje na wniosek władzy kościelnej lub za jej zgodą.",
2) w art. 2 ust. 3 skreśla się,
3) w art. 8 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. W miejscowościach, w których nie ma cmentarzy komunalnych, zarząd cmentarza wyznaniowego umożliwia pochowanie na tym cmentarzu, na równych prawach, zwłok osób zmarłych, które nie należą do danego wyznania.",
4) art. 17 skreśla się.
5. W ustawie z dnia 29 marca 1962 r. o zgromadzeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 89, z 1971 r. Nr 12, poz. 115, z 1982 r. Nr 14, poz. 113, z 1985 r. Nr 36, poz. 167 i z 1989 r. Nr 20, poz. 104) w art. 4 w ust. 1:
1) pkt 8 i 9 otrzymują brzmienie:
"8) zgromadzenia związane z uroczystościami pogrzebowymi oraz sprawowane na cmentarzach nabożeństwa za zmarłych,
9) nabożeństwa i obrzędy religijne kościołów i innych związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej, odbywające się:
a) w kościołach, kaplicach, domach modlitwy, budynkach kościelnych i na gruntach kościelnych oraz w innych pomieszczeniach służących katechizacji lub organizacjom kościelnym,
b) w innych miejscach udostępnionych na ten cel przez osobę uprawnioną do dysponowania nimi, z wyłączeniem dróg, placów oraz budynków publicznych.",
2) dodaje się pkt 10 i 11 w brzmieniu:
"10) procesje i pielgrzymki na drogach publicznych, których trasa została uzgodniona w trybie przepisów o ruchu drogowym,
11) zgromadzenia organizacji kościelnych, jeżeli nie odbywają się na drogach i placach publicznych lub w budynkach państwowych".
6. W ustawie z dnia 31 marca 1965 r. o stopniach naukowych i tytułach naukowych (Dz. U. z 1985 r. Nr 42, poz. 202 i z 1987 r. Nr 22, poz. 128) po art. 31 dodaje się art. 31a w brzmieniu:
"Art. 31a. 1. W Katolickim Uniwersytecie Lubelskim tytułynaukowe profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego nadaje Senat na wniosek rady wydziału, po otrzymaniu pozytywnej opinii Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej.
2. Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego powiadamia Ministra Edukacji Narodowej o nadaniu tytułu naukowego.
3. Tytuły naukowe nadane przez Senat Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego odpowiadają, z zastrzeżeniem wynikającym z ust. 4, tytułom naukowym nadanym w trybie art. 31.
4. Jeżeli profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego przechodzi do państwowej jednostki organizacyjnej wymienionej w art. 31 ust. 2 na stanowisko profesora, tytuł naukowy nadaje mu Rada Państwa, w trybie określonym w tym przepisie. W postępowaniu o nadanie tytułu naukowego zachowuje moc opinia Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej."
5. W ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1988 r. Nr 30, poz. 207 i z 1989 r. Nr 20, poz. 104) wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 46 dodaje się art. 46a w brzmieniu:
"Art. 46a. 1. Poborowych, którzy zostali duchownymi lub członkami zakonów (po profesji wieczystej) przenosi się do rezerwy.
2. Przepisu ust. 1 oraz innych przepisów ustawy dotyczączych duchownych lub członków zakonów nie stosuje się do:
1) duchownych wybieranych na określoną kadencję,
2) duchownych lub członków zakonów kościołów i innych związków wyznaniowych o nie uregulowanej sytuacji prawnej.",
2) po art. 113 dodaje się art. 113a w brzmieniu:
"Art. 113a. Duchowni, z wyjątkiem wybieranych na określoną kadencję, oraz członkowie zakonów mogą być powoływani do odbywania ćwiczeń wojskowych tylko w celu przeszkolenia do pełnienia funkcji kapelana wojskowego, za zgodą właściwego przełożonego kościelnego.",
3) po art. 117 dodaje się art. 117a w brzmieniu:
"Art. 117a. 1. Duchowni, z wyjątkiem wybieranych na określoną kadencję, mogą być powołani do czynnej służby wojskowej wyłącznie do pełnienia funkcji kapelanów wojskowych.
2. Słuchacze seminariów i szkół duchownych oraz członkowie zakonów mogą być powołani do czynnej służby wojskowej wyłącznie do służby sanitarnej lub służby w obronie cywilnej."
3. W ustawie z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94, z 1974 r. Nr 27, poz. 157, z 1979 r. Nr 15, poz. 97, z 1982 r. Nr 16, poz. 125, Nr 40, poz. 271 i Nr 41, poz. 273, z 1983 r. Nr 6, poz. 35 i Nr 44, poz. 203, z 1985 r. Nr 4, poz. 15 i Nr 23, poz. 100 oraz z 1987 r. Nr 14, poz. 83) art. 194 i 195 skreśla się.
4. W ustawie z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 13, poz. 96, z 1982 r. Nr 16, poz. 124 i Nr 41, poz. 273, z 1983 r. Nr 44, poz. 203, z 1985 r. Nr 23, poz. 100 i Nr 31, poz. 138, z 1987 r. Nr 21, poz. 123 i z 1988 r. Nr 20, poz. 135) w art. 14 po wyrazach "oraz żołnierzom" dodaje się wyrazy "jak również duchownym i członkom zakonów oraz diakonatów".
5. W ustawie z dnia 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 1985 r. Nr 42, poz. 201, z 1987 r. Nr 22, poz. 128 oraz z 1989 r. Nr 4, poz. 24, Nr 6, poz. 33 i Nr 20, poz. 104) w art. 7 w ust. 4 wyrazy "których status jest uregulowany umową między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a władzami kościelnymi" skreśla się.
6. W ustawie z dnia 19 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1989 r. Nr 14, poz. 74) w art. 82 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
"3. W obrocie nieruchomościami między osobami prawnymi jednego kościoła lub innego związku wyznaniowego nie stosuje się prawa pierwokupu na rzecz Skarbu Państwa".
12) W ustawie z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 36, poz. 180 i z 1988 r. Nr 19, poz. 132) art. 63 i rozdział 10 skreśla się.
Artykuł 75
1. Do czasu wydania przepisów wykonawczych, o których mowa w art. 19 ust. 2, art. 20 ust. 2, art. 21 ust. 2, art. 30 ust. 3 i art. 42 ust. 5, pozostają w mocy przepisy dotychczasowe.
2. Tracą moc inne akty prawne w sprawach uregulowanych ustawą.
ROZDZIAL 4
PRZEPISY KONCOWE
Artykuł 76
Tracą moc:
1) dekret z dnia 31 grudnia 1956 r. o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych (Dz. U. z 1957 r. Nr 1, poz. 6),
2) przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 94, poz. 808, z 1946 r. Nr 4, poz. 30, z 1949 r. Nr 41, poz. 293 i Nr 45, poz. 335, z 1950 r. Nr 44, poz. 401 i Nr 53, poz. 489, z 1964 r. Nr 41, poz. 276 oraz z 1985 r. Nr 36, poz. 167) utrzymane w mocy odnośnie do związków wyznaniowych oraz zakonów i kongregacji duchownych przepisem art. 51 i art. 56 pkt 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104),
3) przepisy art. 2 ust. 2 lit. a) i c) dekretu z dnia 5 sierpnia 1949 r. o zmianie niektórych przepisów Prawa o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 45, poz. 335).
Artykuł 77
Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.