The measure is available in the following languages:
+ Αναστάσιος
Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου καί πάσης Αλβανίας
Άρ. πρωτ. 747/18
Έν Τιράνοις, τή 10/7 Όκτωβρίου 2018
Πρός τόν Μακαριώτατον Άγιον Αδελφόν έν Κυρίω, Πατριάρχην Μόσχας καί πασών τών Ρωσιών
κ.κ. ΚΥΡΙΛΛΟΝ
Προσφιλέστατε έν ΧριστΦ υΑγιε Αδελφέ καί Συλλειτουργέ,
ΈΙ χάρις τοΰ Κυρίου ήμών Ίησοι5 Χριστοι5, και' ή άγάπη τοΰ Θεοδ και' Πατρός, και; ή κοινωνία τοΰ Άγίου Πνεύματος, είη μετά πάντων τών
Όρθοδόξων. Εύχαριστοϋμεν θερμώς διά τήν άποστολήν τοϋ άπό 1 ης Όκτωβρίου τρ. έ. Ύμετέρου φιλαδέλφου Γράμματος. Μετ' ίδιαιτέρου ένδιαφέροντος καί πολλής προσοχής άνεγνώσαμεν τήν άναλυτικήν έξιστόρησιν τών όσων μέχρι σήμερον συνέβησαν περί τό κρίσιμον θέμα τής Έκκλησίας τής Ούκρανίας. Εύθύς, μετά τήν έπιστροφήν έκ συντόμου ταξειδίου είς Κρήτην καί Αθήνας, συνεκαλέσαμεν τήν Ιεράν Σύνοδον τής Όρθοδόξου Αύτοκεφάλου Έκκλησίας τής Αλβανίας τήν 9ην τρέχοντος μηνός καί συνεζητήσαμεν τό έν λόγφ πολυσύνθετον έκκλησιαστικόν ζήτημα.
Συνοπτικώς περιοριζόμεθα νά σημειώσωμεν τά έξής:
Κατά τήν έπίσημον ένημέρωσιν τής ήμετέρας Έκκλησίας άπό πλευράς τοϋ Οίκουμενικοι5 Πατριαρχείου (30 Ίουλίου τρ.έ,.) ύπό τριμελούς άντιπροσωπείας, άποτελουμένης έκ τών Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Περγάμου κ. Ίωάννου, Γαλλίας κ. Έμμανουήλ καί Σμύρνης κ. Βαρθολομαίου, διετυπώσαμεν τάς ακολούθους σκέψεις: ΈΙ σχεδιαζομένη κατά τήν παρούσαν χρονικήν περίοδον χορήγησις αύτοκεφαλίας είς τήν Ούκρανίαν φοβούμεθα ότι θά είναι «πορεία είς ναρκοπέδιον». Όμοιάζει μέ έπικίνδυνον έγχείρησιν άπροβλέπτων παρενεργειών. Αί άντιμαχόμεναι όμάδες θά διατηρήσουν τήν όντότητα καί συνοχήν των, όπως έπανειλημμένως έχει συμβή είς διαφόρους τοπικάς Έκκλησίας. Τελικώς, άντί τής ένότητος τών Όρθοδόξων έν Ούκρανίψ διαφαίνεται κίνδυνος διασπάσεως τής ένότητος τής Όρθοδοξίας έν τή Οίκου μένη.
Συγχρόνως ύπεγραμμίσαμεν ότι τά σημαντικώτερα καί πλέον εύλογημένα έπιτεύγματα τής Όρθοδοξίας κατά τάς τελευταίας δεκαετίας ύπήρξαν αί Συνάξεις τών Προκαθημένων τών Όρθοδόξων Αύτοκεφάλων Έκκλησιών καί τά συναφή Συλλείτουργα, τά όποία έτόνισαν τήν Πανορθόδοξον ένότητα. Προσέτι ή σύγκλησις τής Άγίας καί Μεγάλης Συνόδου τής Όρθοδόξου Έκκλησίας, ή όποία όμοφώνως άπεφασίσθη έν Σαμπεζύ (Ίανουάριος 2016) καί τελικώς έπραγματοποιήθη έν Κρήτη.
H Όρθόδοξος Έκκλησία τής Αλβανίας θεωρεί πρωταρχικής σημασίας τήν ένότητα τής Όρθοδοξίας καί τήν δυναμικήν μαρτυρίαν τοϋ Εύαγγελίου τόσον έντός τών έκ παραδόσεως Όρθοδόξων λαών όσον καί είς άπασαν τήν οίκουμένην. Τά άλλα θέματα έπιβάλλεται νά άντιμετωπίζωνται μετά διορατικής διακρίσεως, έπιμόνου προσευχής καί ύπομονετικοϋ διαλόγου.
Τάς άνωτέρω άπόψεις έπανελάβομεν, μετά πολλού σεβασμού καί βαθείας άγάπης, είς τόν Παναγιώτατον Οίκουμενικόν Πατριάρχην κ. κ. Βαρθολομαίον κατά τήν πρόσφατον, προσωπικήν ήμών συνάντησιν έν τή νήσφ τής Κρήτης.
Αί τελευταϊαι έξελίξεις, τάς όποίας περιγράφετε έν τώ €Υμετέρφ Γράμματι, έπεδείνωσαν, δυστυχώς, τήν έντασιν καί τήν άνησυχίαν. 'Άς έπιτραπή νά σημειώσωμεν ότι ή άπόφασις τής Έκκλησίας τής Ρωσίας νά διακόψη τήν μνημόνευσιν τοϋ Οίκουμενικοι5 Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου καί νά άναστείλη τήν εύχαριστιακήν κοινωνίαν μετά τοϋ
Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ήτις άνεκοινώθη τήν 14ην Σεπτεμβρίου, έχει περιπλέξει έπικινδύνως τήν όλην ύπόθεσιν. Ίδίως διότι έγγίζει τόν πυρήνα τής ένότητος τής Όρθοδοξίας, τήν Θείαν Εύχαριστίαν, καθ' ήν διακηρύσσομεν τήν ένότητα τής Όρθοδόξου Έκκλησίας και ίκετεύομεν διά τήν διατήρησιν αύτής.
Σχετικώς μέ τήν κατακλείδα τοϋ ςΥμετέρου φιλαδέλφου Γράμματος, διαβεβαιοι5μεν ότι ού παυόμεθα άναπέμποντες θερμάς δεήσεις ύπέρ τής ένότητος τής Αγίας ήμών Έκκλησίας, ήν ό Κύριος ήμών Ίησούς Χριστός, ή Κεφαλή αύτής, «περιεποιήσατο διά τοϋ ίδίου αίματος» (Πράξ. 20:28). Διατηρούμεν, όμως, σοβαράς έπιφυλάξεις, έάν προέχη αύτήν τήν περίοδον ύψωσις τής φωνής ήμών• θεωρούμεν προτιμοτέραν τήν έπίμονον διακριτικήν παράκλησιν όπως άποφευχθοϋν έσπευσμέναι ένέργειαι.
Έξάλλου «πανορθόδοξος διαβούλευσις» έπί τοϋ Ούκρανικοϋ, περί τής όποίας είχομεν συζητήσει κατά τήν εύλογη μένην έπίσκεψιν Υμών έν Αλβανίψ, κατόπιν τής διακοπής τής κοινωνίας τής Έκκλησίας τής Ρωσίας μετά τοϋ Οίκουμενικοι5 Πατριαρχείου, έχει καταστή ίδιαιτέρως δυσχερής. Ποίος θά άναλάβη τήν πρωτοβουλίαν συγκλήσεως τών Όρθοδόξων Αύτοκεφάλων Έκκλησιών, όταν ύφίσταται ή διακοπή τοϋ μνημοσύνου τοϋ Οίκουμενικοϋ Πατριάρχου; Ποία θα είναι ή ήμερησία διάταξις, πώς θά διεξαχθούν αί έργασίαι; Ποία θα ειναι τά κριτήρια διά τήν λήψιν τής τελικής άποφάσεως;
Ύπό τάς παρούσας συνθήκας εύκταϊον ειναι νά δρομολογηθή καταρχήν ήρεμος διάλογος μεταξύ τών άμέσως ένδιαφερομένων πλευρών καί νά άναζητηθή άπό κοινού λύσις άποβλέπουσα είς τήν θεραπείαν τών πληγών άπό τούς μακροχρονίους άθεϊστικούς διωγμούς, τά σχίσματα καί τόν έπελαύνοντα προσηλυτισμόν. Έάν πρός αύτήν τήν κατεύθυνσιν δέχωνται οί άμέσως ένδιαφερόμενοι τήν συμμετοχήν καί έκπροσώπων άλλων Όρθοδόξων Αύτοκεφάλων Έκκλησιών, τόσον τό καλύτερον. ΤΙ κατ' Αλβανίαν Όρθόδοξος Έκκλησία είναι έτοίμη νά συμμετάσχη.
Γενικώς αίσθάνομαι τήν άνάγκην νά διαβεβαιώσω ότι ή ήμετέρα μετριότης θά «πράξη πάν τό δυνατόν, προκειμένου να άποτραπή τό σχίσμα έντός τής Οίκουμενικής Όρθοδοξίας». Τοιαύτη έξέλιξις θα άποτελοϋσε όδυνηρόν πλήγμα τής άξιοπιστίας τής Όρθοδοξίας καί πρέπει πάση θυσία νά άποφευχθή. Διότι άκραδάντως έξακολουθοι5μεν νά πιστεύωμεν είς τήν θεμελιώδη θεολογικήν διακήρυξιν, τήν όποίαν έπί δεκαετίας έπαναλαμβάνομεν είς τόν διαχριστιανικόν διάλογον, ότι ή Όρθόδοξος Έκκλησία είναι ή Μία Άγία Καθολική καί Αποστολική Έκκλησία καί όχι Συνομοσπονδία τοπικών Έκκλησιών. Οίαιδήποτε μορφαί σχισμάτων έξασθενοι5ν τήν Όρθόδοξον μαρτυρίαν είς τήν σύγχρονον οίκουμένην, πλήττουν τήν άξιοπιστίαν τής Όρθοδόξου Έκκλησίας καί γενικότερον, τραυματίζουν τό κύρος τοϋ χριστιανικοί) κόσμου.
H μαρτυρική Έκκλησία τής Αλβανίας, διά τήν άναστάσιμον πορείαν τής όποίας εύγενώς έκφράζεσθε, ειναι πεπεισμένη ότι δι' όλας τάς τοπικάς Έκκλησίας τό χρέος τοϋ έπανευαγγελισμοϋ, τής ένδυναμώσεως τής είς Χριστόν πίστεως έχει άπόλυτον προτεραιότητα. Οί μεγάλοι άντίπαλοι τής Όρθοδοξίας σήμερον είναι κατ' έξοχήν ή άπιστία, ή άδιαφορία, ή μαχητική έκκοσμίκευσις. Κατά τάς συγχρόνους παγκοσμίους συνθήκας τά ποικίλα «κανονικά» θέματα νομίζομεν ότι ένδείκνυται νά έξετάζωνται καί ύπό τήν όπτικήν αύτήν γωνίαν.
Όσον καί άν φαίνεται άνέφικτον, πιστεύομεν ότι όλοι πρέπει νά «πράξωμεν τό πάν», διά νά έπανέλθωμεν είς τάς Συνάξεις τών Προκαθημένων καί είς τόν σχεδιασμόν μιάς νέας Μεγάλης Συνόδου. Δέν άγνοοϋμεν ότι αί προτάσεις αύται θά θεωρηθούν ύπό τινων έξωπραγματικαί καί τελικώς μή έφικταί. Έν τούτοις ειμαι πεπεισμένος ότι δέν ειναι κανείς ρεαλιστής, έάν δέν πιστεύη είς τό θαύμα • καί ότι: «τά άδύνατα παρά άνθρώποις δυνατά παρά τώ Θεώ έστιν» (Λουκ. 18:18-27).
Συνελόντι είπεϊν, ή άρραγής ένότης τής Όρθοδοξίας και τό χρέος πειστικής μαρτυρίας είς τόν σύγχρονον κόσμον παραμένουν τά άναντικατάστατα κριτήρια διά την όρθήν άντιμετώπισιν τών έπϊ μέρους, έστω καί ώξυμμένων, προβλημάτων.
Μετά βαθυτάτης πάντοτε άδελφικής άγάπης έν Χριστώ τώ μόνφ Κυρίφ καί Σωτήρι ήμών,
Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου καί πάσης Αλβανίας
Translated from Greek
† Anastasios
Archbishop of Tirana, Durres and all Albania
Nr. Prot. 747/18
Tirana, 10th October 2018
To His Beatitude, Holy Brother in the Lord, the Patriarch of Moscow and All Russia KIRILL
Dearest Brother in Christ and Co-celebrant,
“The grace of our Lord Jesus Christ and the love of God the Father and the communion of the Holy Spirit” be with all Orthodox.
We thank You warmly for the dispatch of Your brotherly letter of October 1st, 2018. We read, with special interest and great care, the analytical account of what has happened, so far, with respect to the critical subject of the Church of Ukraine. Upon return from a brief journey to Crete and Athens, we convened the Holy Synod of the Orthodox Autocephalous Church of Albania, on the 9th of October and deliberated on this complex ecclesiastical issue.
We limit ourselves to the following concise remarks: During the official briefing of our Church by representatives of the Ecumenical Patriarchate (30th July of this year), consisting of their Eminences Metropolitans Ioannis of Pergamos, Emmanuel of France, and Bartholomew of Smyrna, we expressed the following views: We are afraid that the current plan, for granting the status of autocephaly to Ukraine, will be “a march into a minefield”. It is similar to a dangerous surgery of uncertain results. The embattled groups will maintain their existence and their solidarity, as it has often happened in various local Churches. Finally, instead of achieving the unity of the Orthodox in the Ukraine, we discern the danger of breaking up the unity of Orthodoxy in the oikumene.
At the same time, we underlined that the most important and blessed achievements of Orthodoxy in the last decades are the Synaxes of the Primates of the Orthodox Autocephalous Churches and the associated Co-celebrations of the Holy Liturgy, which stressed the Pan-Orthodox unity; as well as, the convening of the Holy and Great Synod of the Orthodox Church, which was unanimously decided at Chambésy (January 2016) and finally took place in Crete.
The Orthodox Church of Albania accords primary importance to the unity of Orthodoxy and the dynamic witness of the Gospel, both among the traditional Orthodox people and the entire oikumene. All other issues should be faced with insightful discretion, constant prayer, and patient dialogue.
We repeated these views, with great respect and deep love, to His All Holiness the Ecumenical Patriarch Bartholomew during our recent meeting on the island of Crete.
The last developments, which You describe in Your letter, have unfortunately aggravated tensions and concern. Please allow me to note that the recent decision of the Church of Russia to discontinue the liturgical reference to the Ecumenical Patriarch and to interrupt the eucharistic communion with the Patriarchate of Constantinople, which was announced on the 14th of September, has dangerously complicated the whole matter. Particularly because it touches the core of Orthodox Unity, the Holy Eucharist, during which we proclaim the unity of the Orthodox Church and we pray for its preservation.
Concerning the conclusion of Your Brotherly letter, we assure You that we never cease offering warm supplications for the unity of our Holy Church, which our Lord Jesus Christ, her Head, “bought with His own blood” (Acts 20:28). But we have serious reservations, whether in this period raising our voice is of priority; we consider preferable an insistent, discretionary request to avoid hasty actions.
On the other hand, “a pan-Orthodox consultation” on the Ukraine question, which we had discussed during Your blessed visit to Albania, following the interruption of the communion of the Church of Russia with the Ecumenical Patriarchate, has become extremely difficult. Who will take the initiative to convene the Orthodox Autocephalous Churches, when there exists the discontinuation of the liturgical reference to the Ecumenical Patriarch? What will the Agenda be? How will the deliberations proceed? What criteria will prevail in taking the final decisions?
Under the present circumstances it would be desirable to initiate a calm dialogue among the parties directly concerned and search for a common solution, addressing the healing of wounds from the prolonged atheistic persecution, the schisms, and the galloping proselytism. Should those concerned, accept the participation of other Orthodox Autocephalous Churches, in an effort towards this direction, so much the better. The Orthodox Church of Albania is ready to participate.
Generally, I feel the need to reassure that our modesty “will do everything possible, in order to avert a schism within Ecumenical Orthodoxy”. Such an event would constitute a painful trauma to the credibility of Orthodoxy and must be avoided at all costs. For, we unshakably continue to believe in the basic theological proclamation, which we have repeated for decades in the inter-Christian dialogue, that the Orthodox Church is the One, Holy, Catholic, and Apostolic Church and not a confederation of local Churches. Any form of schism weakens the Orthodox witness in the contemporary oikumene, hurts the credibility of the Orthodox Church, and generally traumatises the prestige of the Christian world.
The martyred Church of Albania, whose resurrectional course You so generously praise, is convinced that the duty of re-evangelism, of the strengthening of our faith in Christ is of absolute priority for all local Churches. The great opponents of Orthodoxy today are lack of faith, indifference, atheism, and militant secularism. Under present world conditions, we consider that various “canonical” matters should also be examined from this point of view.
Even if it seems impossible, we believe that we should all “do our utmost” to return to the Synaxes of the Primates of the Orthodox Churches and to a new Great Synod. We do know that these proposals may be considered by some as unrealistic and finally unattainable. However, I do believe that no one is a ‘realist’, unless he believes in the miracle: and that, “The things which are impossible with men are possible with God” (Luke 18:27).
In conclusion, the unbreakable unity of Orthodoxy and the duty of giving a convincing witness to the contemporary world, remain the irreplaceable criteria for facing the particular, although acute, problems.
Always in deep brotherly love
In Christ our only Lord and Saviour
† Anastasios
Archbishop of Tirana, Durres and all Albania